Γράφει ο Δημήτρης Κουτζαμάνης, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο πιο κοινή μορφή καρκίνου που συναντάμε στους άνδρες. Η εμφάνιση της ασθένειας κατά την ηλικία ανάμεσα στα 50 και τα 64 έτη μπορεί να οδηγήσει τον άνδρα σε πρόωρη συνταξιοδότηση και να επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη ζωή του.
Η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη προκαλεί πολλά συναισθήματα καθώς τοποθετεί το άτομο στο επίκεντρο μιας κατάστασης της οποίας δεν νοιώθει να έχει τον έλεγχο και πυροδοτεί την ανασφάλεια, το φόβο, το στρες ακόμα και την κούραση, την ματαίωση και τη σύγχυση.
Ο άντρας καλείται να προσαρμοστεί σε ένα καινούριο τρόπο ζωής και εξοικειώνεται με μια «καινούρια γλώσσα» που περιλαμβάνει ιατρικά πρωτόκολλα, φάρμακα, εξετάσεις. Η περίοδος αυτή είναι μια περίοδος πένθους καθώς «χάνει» πρωτίστως την υγεία του αλλά είναι πιθανόν να έρθει αντιμέτωπος και με άλλες απώλειες. Καθώς στερεοτυπικά, «απαιτείται» από εκείνον να συνεχίσει τον ρόλο του «δυνατού», μπορεί να αναγκάσει τον εαυτό του να παραμερίσει τα συναισθήματά του.
Οι παράγοντες που επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ένας άντρας θα διαχειριστεί την ασθένεια του περιλαμβάνουν την ηλικία του, το υποστηρικτικό του περιβάλλον, τη διαχείριση προηγούμενων απωλειών, τη φάση που βρίσκεται η ερωτική/συντροφική σχέση που διατηρεί και τα στερεότυπα που διέπουν την έκφραση των συναισθημάτων του.
Το άγχος θα έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο όχι μόνο στη φάση της διάγνωσης και των θεραπειών, αλλά θα συνοδεύει όλες τις συνέπειες που επιφέρει ο καρκίνος στην επαγγελματική του ζωή, την οικογενειακή δομή, το φόβο υποτροπής, τις επιλογές θεραπείας.
Η διαχείριση του πόνου είναι ένας σημαντικός παράγοντας που σε συνεργασία με τον ιατρό, μπορεί να μειώσει το άγχος, ενώ η στυτική δυσλειτουργία, που προκαλείται από τη γήρανση, τον καρκίνο και τις ιατρικές πράξεις, είναι μια πηγή έντονου φόβου και ντροπής. Μετά τη θεραπεία, οι άνδρες αναρωτιούνται εάν η στύση θα είναι παρατεταμένη και πότε ή εάν θα μπορούν να κάνουν σεξ.
Κατά τους Jayadevappa et all (2012), η κατάθλιψη κατά τη φάση της θεραπείας συνδέθηκε με το κόστος των υπηρεσιών και τη θνησιμότητα μεταξύ των ανδρών με καρκίνο του προστάτη. Αυτά τα ευρήματα υπογραμμίζουν την ανάγκη για αποτελεσματική αναγνώριση και θεραπεία της κατάθλιψης. Η καθυστέρηση στη διάγνωση της μειώνει τις πιθανότητες μακροχρόνιας επιβίωσης κατά 10-20% .
Το άγχος αφορά και τους φροντιστές που είναι σημαντικό να έχουν όλες τις πληροφορίες ώστε να κατανοήσουν τη διαδικασία αλλά και τη δυσφορία του ασθενή, να μην παίρνουν τα πράγματα προσωπικά, ενώ ταυτόχρονα να φροντίζουν και οι ίδιοι τον εαυτό τους. Η ακράτεια και η σεξουαλική ανικανότητα του άνδρα που νοσεί δημιουργούν την ανάγκη να βρεθούν νέοι τρόποι οικειότητας.
Η συμβουλευτική και η ψυχοθεραπεία μπορεί να αποτελέσουν ένα αξιόπιστο εργαλείο στα διλήμματα που αντιμετωπίζουν. Η διαδικασία έχει ως στόχο την διαχείριση του άγχους και της θλίψης και συχνά στη ελάττωση του πόνου, ενώ μπορούν να ανοίξουν και υπαρξιακά θέματα που συνοδεύουν συνήθως τη διάγνωση του καρκίνου του προστάτη.
Σύμφωνα με τους Vehling & Kissane (2018) μια απειλητική για τη ζωή ασθένεια μπορεί να κάνει το άτομο να αμφισβητήσει τις αξίες του, τις προσδοκίες του σχετικά με την ασφάλεια, τη σχέση με τους άλλους, τη δικαιοσύνη, τη δυνατότητα ελέγχου, τη βεβαιότητα και την ελπίδα για μια μακρά και γόνιμη ζωή.
Οι άνδρες που υποβάλλονται σε θεραπεία ή έγκαιρη ανίχνευση καρκίνου του προστάτη βιώνουν αβεβαιότητα σχετικά με την πορεία του καρκίνου, τη θεραπεία και τις παρενέργειες της. Μια ολιστική προσέγγιση μεταξύ ασθενή, ιατρού, φροντιστών και λειτουργών της ψυχικής υγείας, κρίνεται απαραίτητη για την υποστήριξη του άντρα που νοσεί αλλά και των οικείων του.
