Η νόσος Alzheimer είναι μια χρόνια νευροεκφυλιστική νόσος του εγκεφάλου και η πιο συχνή μορφή άνοιας. Είναι μια νόσος κυρίως της «τρίτης ηλικίας», παρόλο που μπορεί να διαγνωστεί και σε ηλικίες μικρότερες των 65 ετών.
Στον εγκέφαλο των πάσχοντων από τη νόσο Alzheimer παρατηρούνται συσσωρεύσεις παθολογικών πρωτεϊνών όπως είναι οι «γεροντικές πλάκες» και οι «νευροϊνιδιακοί σχηματισμοί». Αυτή η παθολογική διεργασία έχει ως αποτέλεσμα την εκφύλιση και το θάνατο εγκεφαλικών κυττάρων με συνέπεια τη συρρίκνωση του όγκου του εγκεφάλου, φαινόμενο που αποκαλούμε «ατροφία».
Τα τρία βασικά στάδια εξέλιξης της Νόσου Alzheimer
- Πρώιμο στάδιο – Συμπτώματα
- Δυσκολία στη διαχείριση των οικονομικών
- Δυσκολία προσανατολισμού
- Σταδιακή απώλεια ενδιαφέροντος και ικανότητας για απλές δραστηριότητες
- Δυσκολία στον γραπτό και προφορικό λόγο
- Μειωμένη κριτική ικανότητα και λήψη λανθασμένων αποφάσεων
- Εκδήλωση κατάθλιψης, κυκλοθυμικότητας, νευρικότητας
- Μεσαίο Στάδιο – Συμπτώματα
- Ο ασθενής δυσκολεύεται πλέον να αναγνωρίσει μέλη της οικογένειάς του και στενούς φίλους
- Χάνει τον προσανατολισμό του και συχνά περιπλανιέται στο δρόμο, αδυνατώντας να θυμηθεί που μένει
- Έχει σοβαρή δυσκολία σε απλές δραστηριότητες όπως η γραφή, η ανάγνωση, η αριθμητική, η παρακολούθηση μιας ταινίας στην τηλεόραση.
- Δυσκολεύεται να ντυθεί και να φροντίσει σωστά την υγιεινή του
- Γίνεται εχθρικός και θυμώνει εύκολα.
- Είναι καχύποπτος προς τους άλλους και πιστεύει σε παράλογα πράγματα
- Χάνει την αίσθηση του χρόνου
- Χρειάζεται συνεχή επίβλεψη από τους οικείους του.
- Τελικό Στάδιο – Συμπτώματα
- Δεν μπορεί πλέον να φάει μόνος του, να ντυθεί, να κάνει μπάνιο ή να πάει στην τουαλέτα.
- Χάνει την ικανότητα μάσησης της τροφής
- Έχει ακράτεια
- Χάνει εύκολα την ισορροπία του και πέφτει συχνά
- Συχνά καθηλώνεται στο κρεβάτι ή σε αναπηρικό καροτσάκι
- Δεν μπορεί να επικοινωνήσει λεκτικά
- Κατά τις βραδινές ώρες έχει σύγχυση και αυπνίες.
Αίτια
Είναι πλέον εξακριβωμένο ότι η εκδήλωση της νόσου Alzheimer δεν προκαλείται από μία συγκεκριμένη αιτία αλλά είναι το αποτέλεσμα ενός συνόλου από αίτια: γενετικά, περιβαλλοντικά και τρόπος ζωής. Σε ό,τι αφορά στο βιοχημικό υπόστρωμα, έχει βρεθεί ότι ορισμένες πρωτεΐνες όπως το βήτα-αμυλοειδές και η πρωτεΐνη-ταυ, σχετίζονται με την εκφύλιση και τον θάνατο των νευρικών κυττάρων κι αυτό είναι το πεδίο στο οποίο εστιάζεται η σύγχρονη έρευνα και τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται.
Παράγοντες κινδύνου εκδήλωσης της νόσου
Η ηλικία. Όσο αυξάνεται η ηλικία, τόσο μεγαλώνει η πιθανότητα εκδήλωσης της νόσου. Οι περιπτώσεις ασθενών με Alzheimer είναι σπάνιες σε ηλικία κάτω των 40 ετών.
- Η κληρονομικότητα. Σύμφωνα με έρευνες, άν υπάρχει ιστορικό με νόσο Alzheimer σε συγγενή πρώτου βαθμού, τότε υπάρχει σημαντικά αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης της νόσου.
- Το φύλο. Η νόσος εμφανίζεται σχετικά συχνότερα στις γυναίκες
- Τα χτυπήματα κεφαλής. Φαίνεται ότι επιταχύνουν τη διαδικασία εκφύλισης.
- Παθήσεις όπως η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης και η αυξημένη χοληστερίνη αυξάνουν τις πιθανότητες για νόσο Alzheimer.
Διάγνωση
Η διάγνωση της νόσου γίνεται από Νευρολόγο και περιλαμβάνει :
1. τη λήψη του ιστορικού
2. την νευρολογική εξέταση
3. Τις νευροψυχολογικές δοκιμασίες
4. Τις αιματολογικές εξετάσεις προκειμένου να αποκλειστούν άλλα παθολογικά αίτια που μπορεί να προκαλούν την άνοια.
- Αξονική ή μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου.
Θεραπεία
Μέχρι στιγμής δεν υπάρχει ριζική θεραπεία για την νόσο Alzheimer. Σήμερα έχουμε στη διάθεσή μας φάρμακα που ελέγχουν και επιβραδύνουν τα συμπτώματα της νόσου ιδίως αν χορηγηθούν στα αρχικά στάδια. Η πραγματικότητα είναι ότι οι υπάρχουσες θεραπείες δυστυχώς δεν μπορούν να αλλάξουν την μη αναστρέψιμη πορεία της νόσου. Τα τελευταία χρόνια όμως καταβάλλεται τεράστια προσπάθεια, σε παγκόσμιο επίπεδο, για την ανάπτυξη νέων θεραπειών που θα μπορέσουν να «θωρακίσουν» τα κύτταρα του εγκεφάλου αλλάζοντας την πορεία της νόσου.
Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική για την αποτελεσματικότερη διαχείριση της νόσου και τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής του ασθενούς.
Τρόποι για να μειώσουμε τις πιθανότητες να εκδηλώσουμε Alzheimer
- Φροντίζουμε να έχουμε καλή φυσική κατάσταση
- Διατηρούμε φυσιολογικό σωματικό βάρος και φροντίζουμε να έχουμε φυσιολογική χοληστερίνη.
- Ρυθμίζουμε την αρτηριακή πίεση και το σάκχαρο αίματος
- Αποφεύγουμε το κάπνισμα και το αλκοόλ.
- Η διατροφή μας πρέπει να είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά
- Δεν σταματάμε να ασκούμε το μυαλό μας με δραστηριότητες όπως το διάβασμα, τη ζωγραφική, τις ξένες γλώσσες, τα σταυρόλεξα.
- Έχουμε κοινωνικές συναναστροφές, κρατάμε επαφή με τα αγαπημένα μας πρόσωπα, ταξιδεύουμε συχνά και παίρνουμε μέρος σε κοινωνικές δραστηριότητες.
- Επαρκής και ποιοτικός ύπνος
Η επιβάρυνση των φροντιστών
Η νόσος Alzheimer επηρεάζει άμεσα όχι μόνο τον ασθενή αλλά και το οικογενειακό του περιβάλλον. Οι περισσότεροι φροντιστές είναι συνήθως οι στενοί συγγενείς, που παρέχουν φροντίδα στο σπίτι και αυτός είναι ένας απαιτητικός και εξαντλητικός ρόλος, που επιφέρει τεράστια συναισθηματική, σωματική, κοινωνική, οικογενειακή, επαγγελματική και οικονομική επιβάρυνση. Σε πολλές περιπτώσεις η ψυχική και σωματική υγεία των φροντιστών επιβαρύνεται σημαντικά και συχνά ανεπανόρθωτα. Η στήριξη και η καθοδήγηση από έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας (ψυχίατρο, ψυχολόγο) είναι αναγκαία, καθώς μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά στην αντιμετώπιση των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν καθημερινά και για μεγάλο χρονικό διάστημα οι φροντιστές.
