Η αυτοκτονικότητα είναι μια σοβαρή ψυχική διαταραχή η οποία χρήζει άμεσης θεραπευτικής αντιμετώπισης. Ως αυτοκτονική χαρακτηρίζουμε τη συμπεριφορά ενός ατόμου που συνειδητά προχωρά σε επικίνδυνες για την ζωή του ενέργειες και με τελική πρόθεση τον θάνατο.
Σύμφωνα με μελέτες, τα αυτοκτονικά άτομα πάσχουν τουλάχιστον από μια ψυχιατρική διαταραχή κατά τη χρονική στιγμή της αυτοκτονίας. Η ψυχιατρική διαταραχή που κατά κύριο λόγο σχετίζεται με την αυτοκτονικότητα είναι η κατάθλιψη. Υπολογίζεται ότι το 50% των ατόμων που αυτοκτονούν πάσχουν από κατάθλιψη και ότι το 15% των καταθλιπτικών ασθενών αυτοκτονούν. Σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ κάθε 40 δευτερόλεπτα ένας άνθρωπος αυτοκτονεί, ενώ εκτιμάται πως οι απόπειρες αυτοκτονίας είναι περίπου εικοσαπλάσιες των αυτοκτονιών, δηλαδή μια απόπειρα κάθε δευτερόλεπτο.
Συμπτώματα
Πριν από μια απόπειρα αυτοκτονίας υπάρχουν πολλά προειδοποιητικά συμπτώματα όπως :
- Μείωση ή απώλεια του ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που προηγουμένως προκαλούσαν ευχαρίστηση
- Ανάγκη φυγής ή «τακτοποίησης υποθέσεων»
- Ξαφνική αλλαγή συμπεριφοράς, ιδίως ηρεμία μετά από μια περίοδο άγχους
- Δυσκολία συγκέντρωσης ή καθαρής σκέψης
- Αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές, όπως κατανάλωση αλκοόλ, χρήση σκληρών ναρκωτικών ουσιών ή αυτοτραυματισμός
- Ξαφνική δυσκολία απόδοσης στο σχολείο ή την εργασία
- Συζητήσεις γύρω από τον θάνατο ή την αυτοκτονία ή ακόμα και εκδήλωση επιθυμίας να βλάψει κανείς τον εαυτό του
- Αισθήματα απελπισίας ή ενοχής
- Ασυνήθιστες αλλαγές στον ύπνο ή τις διατροφικές συνήθειες
- Απομάκρυνση από φίλους
- Απομόνωση – εγκλεισμός στο σπίτι
- Αδιαφορία για τη ζωή
- Ευχές θανάτου (το άτομο εύχεται να του συμβεί κάτι και να πεθάνει).
- Απόπειρα αυτοκτονίας
.
Αίτια
Βασικοί παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση αυτοκτονικής συμπεριφοράς θεωρούνται οι εξής:
- Το ιστορικό απόπειρας αυτοκτονίας – αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς.
- Η ύπαρξη ψυχιατρικής διαταραχής και ιδιαίτερα κατάθλιψης.
- Το αίσθημα απελπισίας – αδιεξόδου.
- Το αίσθημα ενοχής.
- Η παρορμητικότητα.
- Γονεϊκή στέρηση
- Σωματική ή/και σεξουαλική κακοποίηση
- Αλκοολισμός ή κατάχρηση ουσιών
- Η αδυναμία του ατόμου να αισθανθεί χαρά
- Η χαμηλή αυτοεκτίμηση.
- Η έλλειψη υποστηρικτικού περιβάλλοντος.
- Η ύπαρξη σοβαρής σωματικής βλάβης (πχ. χρόνιοι πόνοι, αναπηρία, ανίατη νόσος).
- Η ύπαρξη τραυματικών συμβάντων ( θάνατος αγαπημένου προσώπου, διαζύγιο, χρέη).
- Το κληρονομικό ιστορικό αυτοκτονικής συμπεριφοράς.
- Χαμηλά επίπεδα χοληστερόλης πλάσματος
Διάγνωση – Θεραπεία
Μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας είναι ίσως η σημαντικότερη ένδειξη ότι ο ασθενής ανήκει στην ομάδα υψηλού κινδύνου για αυτοκτονία και θα πρέπει να βρίσκεται υπό συνεχή ιατρική παρακολούθηση.
Η αρχική αξιολόγηση θα πρέπει να γίνει από Ψυχίατρο ειδικά εκπαιδευμένο στην εκτίμηση και τη θεραπεία της αυτοκτονικής συμπεριφοράς. Η διερεύνηση των παραγόντων κινδύνου, η έγκαιρη διάγνωση της κατάθλιψης η οποία συσχετίζεται άμεσα με την αυτοκτονικότητα, η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή συνδυαστικά με ψυχοθεραπευτικά προγράμματα κα η στενή παρακολούθηση του ασθενούς, ιδιαίτερα εάν έχει ήδη προηγηθεί μια αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας, είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθεί ο ειδικός.
