Για ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων, η διατροφή αποτελεί μέσο για να αντιμετωπίσουν ή να κάνουν πιο ήπια συναισθήματα, όπως ο θυμός, η αγωνία, η πλήξη, η στεναχώρια και η μοναξιά.
Γράφει ο Γιάννης Χρύσου, κλινικός διαιτολόγος – διατροφολόγος, πρόεδρος Ελληνικού Ινστιτούτου Διατροφής
Γεγονότα ιδιαιτέρως στρεσογόνα, όπως ένα ατύχημα, μια προγραμματισμένη χειρουργική επέμβαση, ή ο φόβος για μια επικείμενη τρομοκρατική ενέργεια, συχνά οδηγούν άτομα, τα οποία συνήθως έχουν υγιεινή διατροφή, να καταφεύγουν σε «πρόχειρες» και λανθασμένες επιλογές τροφίμων.
Αρκετοί από τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν τη διατροφή ως προσωρινή ανακούφιση από τα προβλήματα και το άγχος, υποστηρίζουν, ότι το «τσιμπολόγημα» σε καταστάσεις στρες είναι συνυφασμένο με τον ψυχισμό τους και ότι είναι αδύνατο να καταπολεμηθεί. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό δεν είναι σωστό. Κάθε άνθρωπος άσχετα με τη συναισθηματική φόρτιση που μπορεί να έχει, είναι ικανός να ελέγχει τα τρόφιμα που καταναλώνει. Αρκεί κάθε φορά που επιθυμεί ένα πολύ λιπαρό ή γλυκό snack να σκεφτεί πριν το καταναλώσει ποιος είναι ο πραγματικός λόγος που το θέλει.
Στην πραγματικότητα αυτό που πρέπει κάθε άνθρωπος να κάνει, είναι να διαχωρίσει τη διατροφή από τη διάθεσή του. Αυτό είναι δυνατό να επιτευχθεί με μια σειρά από μεθόδους.
- Μάθετε να αναγνωρίζετε την πραγματική αίσθηση της πείνας. Εάν έχετε φάει 1-2 ώρες πριν αλλά το στομάχι σας κάνει θορύβους όπως όταν πεινάτε, στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για αληθινή πείνα. Σε μια τέτοια περίπτωση πρέπει να περιμένετε μερικά λεπτά χωρίς να φάτε, έως ότου σταματήσουν οι ενοχλήσεις από το στομάχι και αποφευχθεί ο κίνδυνος για κάποιο «τσιμπολόγημα»
- Εντοπίστε ποια είναι τα ερεθίσματα, τα οποία σας οδηγούν σε άσκοπη διατροφή στη διάρκεια της ημέρας. Αυτό μπορεί να γίνει, εάν για κάμποσες ημέρες καταγράψετε όλες τις τροφές που καταναλώνετε, τις ποσότητές τους, τα συναισθήματα που σας προκαλεί η κατανάλωσή τους και το μέγεθος της πείνας που αισθάνεστε κάθε φορά. Μετά από αυτό θα μάθετε τις συνήθειες και τις αδυναμίες σας. Το γεγονός αυτό μπορεί να σας καθοδηγήσει, έτσι ώστε να αποφύγετε στο μέλλον όλα όσα σας παρασύρουν σε λάθος επιλογές.
- Ψάξτε κάτι άλλο για να εκτονώσετε τα συναισθήματά σας. Όταν αισθάνεστε ότι σας αξίζει π.χ. μία σοκολάτα, κάντε μία βόλτα, ή πηγαίνετε σε κάποιο κινηματογράφο, ή καλέστε στο σπίτι ένα φίλο. Ακόμη, εάν κάποιο αίτιο που σας προκαλεί άγχος σας «σπρώχνει» προς το ψυγείο, προτιμήστε αντί για αυτό να συζητήσετε με κάποιο φίλο.
- Μην αφήνετε πληθώρα τροφίμων υψηλών σε λιπαρά και θερμίδες στο σπίτι. Κάντε ένα σωστό προγραμματισμό και αγοράστε μια μικρή ποσότητα αυτών των πρόχειρων τροφίμων, τόση ώστε να ικανοποιήσει μόνο μία στιγμή αδυναμίας. Εάν έχετε άσχημη ψυχολογική διάθεση, καλύτερα να αναβάλλεται την επίσκεψη στο super-market, έτσι ώστε, όταν τελικά το επισκεφθείτε να ψωνίσετε με καθαρό μυαλό και λογική.
- Να τρώτε υγιεινά και σωστά. Εάν δεν παίρνετε τις απαραίτητες θερμίδες από τα γεύματά σας, είναι πολύ πιθανό να ικανοποιήσετε τις ανάγκες σας από μικρογεύματα που, συνήθως, αποτελούνται από τρόφιμα υψηλά σε ζάχαρη και λιπαρά.
- Κάντε ένα προγραμματισμό των γευμάτων σας, έτσι ώστε να μην μένετε νηστικοί για διάστημα μεγαλύτερο από 4-6 ώρες. Όταν συμβαίνει κάτι τέτοιο, η πείνα καταπολεμάτε πιθανότατα με πρόχειρα snacks, τα οποία συνήθως δεν προσφέρουν θρεπτικά συστατικά, αλλά κυρίως θερμίδες.
- Φτιάξτε έξυπνα ενδιάμεσα γεύματα. Εάν αισθάνεστε έντονα την τάση να φάτε ανάμεσα στα κύρια γεύματα, προτιμήστε τρόφιμα χαμηλά σε λιπαρά και θερμίδες, όπως είναι τα φρούτα, τα κράκερ ή τα τοστ με μαύρο ψωμί, τυρί και γαλοπούλα.
- Μην στερήσετε τον εαυτό σας ολοκληρωτικά από τις νόστιμες τροφές που συνήθως προτιμούμε όταν έχουμε άγχος. Μπορείτε να φάτε σοκολάτα, ή παγωτό ή μπισκότα, αλλά προσπαθήστε να μετριάσετε την ποσότητα (π.χ. φάτε μόνο μία μπάλα παγωτό, ή 1-2 μικρά κομμάτια σοκολάτα).
Ακόμη όμως και αν δεν τα καταφέρετε να ελέγξετε τις κακές διατροφικές σας επιλογές λόγω άγχους, προσπαθήστε να μη φορτώνετε τον εαυτό σας με τύψεις. Αντί να ρίχνετε ευθύνες στον εαυτό σας, είναι προτιμότερο να μάθετε από τα λάθη σας και να προγραμματίσετε το πως αυτά θα αποφευχθούν στο μέλλον. Αποφύγετε σκέψεις που σχετίζονται με απαγορεύσεις τροφίμων. Αν θεωρήσετε κάποιες αγαπημένες σας τροφές ως απαγορευμένες, τότε το μόνο που θα επιτύχετε είναι να αισθάνεστε περισσότερο καταπιεσμένοι, οπότε θα γίνετε ακόμη πιο επιρρεπείς στο να καταναλώνετε αυτές τις τροφές. Είναι προτιμότερο να σκεφτείτε ότι το καλύτερο για την υγεία σας είναι να προγραμματίζετε τα γεύματά σας. Αυτός ο προγραμματισμός θα βοηθήσει, αφενός να κρατηθεί μακριά η αίσθηση της πείνας, αφετέρου, να έχετε σωστή και υγιεινή διατροφή, αποφεύγοντας περιττά λιπαρά και θερμίδες.
