Γράφει η Δρ. Μυρτώ Κατραμάδου, Ιατρός Βιοπαθολόγος – Μικροβιολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Παν/μίου Αθηνών
Οι καρκινικοί δείκτες (tumor markers) είναι ουσίες οι οποίες παράγονται από τον καρκίνο ή από άλλα κύτταρα του σώματος που ανταποκρίνονται στον καρκίνο ή σε ορισμένες καλοήθεις (μη καρκινικές) καταστάσεις.
Οι περισσότεροι καρκινικοί δείκτες παράγονται τόσο από φυσιολογικά κύτταρα όσο και από καρκινικά. Παρ’ όλα αυτά, παράγονται σε πολύ υψηλότερα επίπεδα υπό καρκινικές συνθήκες. Αυτές οι ουσίες μπορούν να βρεθούν στο αίμα, στα ούρα, στα κόπρανα, στον ιστό του όγκου ή σε άλλους ιστούς ή σωματικά υγρά ασθενών που πάσχουν από καρκίνο.
Οι περισσότεροι καρκινικοί δείκτες είναι πρωτεΐνες. Ωστόσο, πιο πρόσφατα πρότυπα γονιδιακής έκφρασης και αλλαγές στο DNA έχουν επίσης αρχίσει να χρησιμοποιούνται ως δείκτες όγκου.
Οι καρκινικοί δείκτες θα πρέπει να πληρούν κάποια κριτήρια όπως τα ακόλουθα:
- Η συγκέντρωσή του να είναι ανάλογη του φορτίου ή να σχετίζεται με τη συμπεριφορά της νόσου
- Να έχει μικρό χρόνο ημίσειας ζωής
- Να αυξομειώνεται ανάλογα με την πορεία της νόσου
- Να διατίθεται μια απλή και φθηνή μέθοδος μέτρησης, με επαναληψιμότητα
- Να παράγεται ειδικά από νεοπλασματικό ιστό
- Να βρίσκεται σε μεγάλες συγκεντρώσεις σε όλους τους ασθενείς με τον συγκεκριμένο τύπο νεοπλάσματος,
- Να αντιστοιχεί σε κακοήθεια συγκεκριμένου οργάνου
- Να μετράται εύκολα σε βιολογικά υγρά σε πρώιμα στάδια καρκίνου ή σε προκαρκινικές καταστάσεις
Η έγκαιρη διάγνωση για την πρώιμη ανεύρεση του όγκου σε αρχικά στάδια μπορεί θα οδηγήσει στην πλήρη θεραπεία του, με τον προληπτικό ή προσυμπτωματικό έλεγχο και που σκοπό έχει να ανιχνεύσει την παρουσία του όγκου σε ασυμπτωματικά, φυσιολογικά και υγιή άτομα από τον γενικό πληθυσμό ή από ομάδες υψηλού κινδύνου πριν από την εμφάνιση συμπτωμάτων.
