Έχουν συμπληρωθεί περισσότερα από 100 χρόνια από τότε που το εμβόλιο BCG ((Bacille Calmette-Guerin) χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά, το 1921, για την προστασία των ανθρώπων από τον βάκιλο της φυματίωσης.
Το εμβόλιο BCG είναι ένα αποδυναμωμένο μικροβιακό στέλεχος μιας μορφής του μικροβίου της φυματίωσης η οποία δεν προκαλεί την ασθένεια. Αυτή η μορφή ενθαρρύνει τον οργανισμό να καταπολεμήσει την ασθένεια της φυματίωσης δημιουργώντας ανοσία.
Το εμβόλιο προφυλάσσει από την ασθένεια παιδιά με αρνητική αντίδραση στο τεστ Mantoux. Όμως, ενώ είναι επιτυχημένο στην προστασία των παιδιών, είναι λιγότερο αποτελεσματικό σε εφήβους και ενήλικες.
Το 2016, σταμάτησε να εφαρμόζεται στη χώρα μας ο υποχρεωτικός εμβολιασμός για φυματίωση στα παιδιά Α΄ Δημοτικού (εμβόλιο BCG), γιατί η Ελλάδα είναι χώρα χαμηλής ενδημικότητας για φυματίωση. Το εμβόλιο BCG σε παιδιά Δημοτικού δεν γίνεται πλέον σε καμία Ευρωπαϊκή χώρα.
Σήμερα, στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η σύσταση εμβολιασμού για φυματίωση συνιστάται:
-σε νεογνά που ανήκουν σε ομάδες αυξημένου κινδύνου, καθώς και σε περιπτώσεις πιθανής έκθεσης, πάντα κατά την κρίση του ιατρού.
-σε βρέφη και παιδιά μέχρι και την ηλικία των 5 ετών που ανήκουν στις ομάδες αυξημένου κινδύνου και δεν έχουν εμβολιαστεί BCG.
– γενικά σε νεογνά, βρέφη και παιδιά που συγκατοικούν ή έρχονται σε συχνή επαφή με άτομα πάσχοντα από πνευμονική φυματίωση.
-παιδιά κάτω των 16 ετών που πρόκειται να ζήσουν με τοπικό πληθυσμό πάνω από τρεις μήνες σε κάποια χώρα που έχει υψηλό αριθμό κρουσμάτων φυματίωσης και δεν έχουν εμβολιαστεί με BCG. Πριν τον εμβολιασμό είναι καλό να υποβληθούν σε εξετάσεις δερμοαντίδρασης Mantoux ώστε να αξιολογηθεί εάν χρειάζεται το BCG.
-στις ομάδες παιδιών στις οποίες διαπιστώνονται νέες περιπτώσεις διαμόλυνσης > 1% ανά έτος.
– στα άτομα που ζουν σε περιοχές με υψηλό δείκτη διαμόλυνσης (30/10.000 πληθυσμού).
-ο εμβολιασμός προτείνεται επίσης στους νηπιαγωγούς και δασκάλους πριν από την πρόσληψή τους, στους πρωτοετείς φοιτητές Ιατρικής και Νοσηλευτικής, και στο ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό που βρίσκεται σε αυξημένο κίνδυνο έκθεσης.
-πρέπει να ελέγχονται και να εμβολιάζονται αλλοδαποί από χώρες χαμηλού υγειονομικού επιπέδου που μεταναστεύουν στην Ελλάδα > 6 μήνες.
-προληπτικός έλεγχος με τη δοκιμασία Mantoux συνιστάται σε βρέφη και παιδιά που ανήκουν σε ομάδες αυξημένου κινδύνου, καθώς και σε περιπτώσεις πιθανής έκθεσης, κατά την κρίση του ιατρού.
Το εμβόλιο BCG για τη φυματίωση δεν συνιστάται στους πάσχοντες από κακοήθη νοσήματα, στα άτομα με ανοσοκαταστολή ή AIDS, στις γυναίκες που εγκυμονούν, στα άτομα με εγκαύματα, έκζεμα και πυοδερμία.
Σε άτομα στα οποία χορηγείται αντιφυματική αγωγή απαιτείται μεγάλη προσοχή στη χορήγηση του εμβολίου γιατί εμποδίζεται η ανοσολογική απάντηση. Είναι σημαντικό επίσης να τονιστεί ότι στους εμβολιασθέντες με εμβόλιο BCG η διαγνωστική αξία της δερμοαντίδρασης Mantoux είναι περιορισμένη και χρειάζεται προσεκτική εκτίμηση.
Πιθανές ανεπιθύμητες παρενέργειες του εμβολίου είναι η παρατεταμένη εξέλκωση στο σημείο του εμβολιασμού, οξεία η λεμφαδενίτιδα και σπανιότατα η οστεομυελίτιδα, αντιδράσεις παρόμοιες με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο και η γενικευμένη φυματίωση κυρίως σε άτομα με ανοσοκαταστολή.
