Ο καταρράκτης είναι παγκοσμίως η πρώτη αιτία αναστρέψιμης μείωσης της όρασης. Προκαλείται από την προοδευτική σκλήρυνση και απώλεια της διαύγειας του ανθρώπινου φακού, ο οποίος ανατομικά βρίσκεται πίσω από την ίριδα, κλεισμένος σε μία «θήκη», το περιφάκιο.
Ο συνηθέστερος λόγος πρόκλησης καταρράκτη είναι η ηλικία. Συνήθως οι περισσότεροι άνθρωποι μετά τα 65 παρουσιάζουν κάποια θόλωση του φακού. Όσο μεγαλώνουμε, ο φακός αρχίζει να κιτρινίζει επηρεάζοντας αρχικά την ποιότητα της όρασης (ο ασθενής βλέπει τα χρώματα πιο ξεθωριασμένα και άτονα) και ακολούθως την ίδια την όραση μειώνοντας την οπτικής οξύτητα. Υπάρχουν και άλλες αιτίες πρόκλησης καταρράκτη όπως τραύματα, συστηματικές παθήσεις, σοβαρές φλεγμονές, φάρμακα (όπως η μακροχρόνια λήψη κορτιζόνης) και διάφορες συγγενείς καταστάσεις και σύνδρομα.
Στα πρώιμα στάδια του καταρράκτη είναι δυνατόν να βελτιώσουμε προσωρινά την όραση του ασθενούς διορθώνοντας τα γυαλιά του. Καθώς όμως ο καταρράκτης είναι μια εξελικτική διαδικασία, φθάνουμε σε ένα σημείο στο οποίο η χειρουργική εξαίρεση είναι η μόνη δυνατότητα. Ο καταρράκτης ούτε προλαμβάνεται, ούτε αντιμετωπίζεται με φάρμακα ενώ τα συμπτώματα δεν εμφανίζονται πάντα ταυτόχρονα και στα δύο μάτια.
Πότε όμως πρέπει να χειρουργείται ο καταρράκτης; Όλοι έχουμε ακούσει την ερώτηση: «Γιατρέ έχει ωριμάσει ο καταρράκτης για να τον βγάλουμε;» Αυτή είναι μια ερώτηση, που αφορά κάποιες δεκαετίες πίσω όταν η αφαίρεση του καταρρακτικού φακού ήταν μια δύσκολη, επίπονη και συχνά, επιπεπλεγμένη επέμβαση. Τα τελευταία χρόνια όμως η ραγδαία εξέλιξη στην τεχνική της επέμβασης ,στα μηχανήματα, στους ενδοφακούς που χρησιμοποιούμε, έχουν καταστήσει την επέμβαση γρήγορη, ασφαλή, ανώδυνη και με εξαιρετικά αποτελέσματα. Συνεπώς δεν έχει νόημα να αφήσουμε τον καταρράκτη να ωριμάσει. Χειρουργούμε όταν η θόλωση του φακού έχει φτάσει σε σημείο να εμποδίζει την καθημερινότητά μας και τις δραστηριότητές μας (οδήγηση, διάβασμα, τηλεόραση κα.).
Η επέμβαση γίνεται με την μέθοδο της φακοθρυψίας, που είναι η πλέον σύγχρονη τεχνική, χρησιμοποιώντας τοπική αναισθησία (μόνο με σταγόνες), κρατάει λίγα λεπτά και μετά ο ασθενής είναι ελεύθερος να γυρίσει στο σπίτι του. Χρησιμοποιούμε μια πολύ μικρή τομή στον κερατοειδή του ματιού (περίπου 2,5mm), διά μέσου της οποίας ο χειρουργός με έναν ειδικό στειλεό που εκπέμπει υπερήχους (αυτό είναι που ο κόσμος λανθασμένα λέει «χειρουργήθηκα με laser») σπάει τον καταρρακτικό φακό , τον αναρροφά και στη θέση του τοποθετεί έναν τεχνητό φακό, τον ενδοφακό.
Ο ασθενής το μόνο που έχει να κάνει μετά, είναι να βάζει τις αντιβιοτικές του σταγόνες για ένα διάστημα και να προσέχει κάποια απλά πράγματα (βάρη,σκύψιμο, καθαριότητα της περιοφθαλμικής περιοχής), ενώ ,συνήθως, μετά από μερικές ημέρες μπορεί να επαναλάβει τις καθημερινές του δραστηριότητες.
Ο καταρράκτης δεν μπορεί να υποτροπιάσει. Αυτό που μπορεί όμως να γίνει σε ένα μικρό ποσοστό ασθενών είναι να θολώσει η οπίσθια πλευρά του περιφακίου ( η «θήκη» που βρίσκεται ο φακός) σαν αποτέλεσμα πολλαπλασιασμού των κυττάρων του φακού. Μπορεί να εμφανιστεί μερικούς μήνες έως λίγα χρόνια από την αρχική επέμβαση. Η αντιμετώπιση είναι εύκολη, γρήγορη και οριστική με την χρήση ενός ειδικού laser, του YAG-laser.
Λουκάς Καραγκούνης Χειρουργός – Οφθαλμίατρος
