Οι αλλεργίες ως αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος σε κάποια ξένη ουσία -γύρη, δηλητήριο εντόμων ή τρίχωμα κατοικίδιων- ή τροφή που δεν προκαλεί αντίδραση στην πλειοψηφία του πληθυσμού.
Το ανοσοποιητικό σύστημα παράγει τα λεγόμενα αντισώματα τα οποία, όταν υπάρχουν αλλεργίες, αντιλαμβάνονται ένα συγκεκριμένο αλλεργιογόνο ως βλαβερό ακόμη κι αν δεν είναι. Όταν, λοιπόν, το άτομο έρχεται σε επαφή με το αλλεργιογόνο, η απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος προκαλεί φλεγμονή στην επιδερμίδα, στα ιγμόρεια, στους αεραγωγούς ή στο πεπτικό σύστημα.
Η σοβαρότητα των αλλεργιών ποικίλλει από άτομο σε άτομο και μπορεί να οδηγήσει από έναν μικρό ερεθισμό σε αναφυλακτικό σοκ, μια κατάσταση που μπορεί να απειλήσει τη ζωή του ανθρώπου. Οι περισσότερες αλλεργίες δεν έχουν θεραπεία, ωστόσο υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης και ανακούφισης από τα συμπτώματα.
Συμπτώματα
Τα αλλεργικά συμπτώματα ποικίλλουν από την αλλεργιογόνο ουσία και επηρεάζουν τους αεραγωγούς, τα ιγμόρεια και τα ρινικά περάσματα, το δέρμα και το πεπτικό σύστημα. Οι αλλεργικές αντιδράσεις ποικίλλουν, επίσης, από ήπιες σε σοβαρές όπου ενδέχεται να πυροδοτήσουν μια δυνητικά θανατηφόρο αντίδραση γνωστή ως αναφυλαξία.
Η αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να προκαλέσει:
- Φτάρνισμα
- Κνησμό σε μύτη, μάτια και ουρανίσκο
- Καταρροή και μπούκωμα
- Ερεθισμένα, πρησμένα μάτια που «τρέχουν» (επιπεφυκίτιδα)
Η αλλεργική αντίδραση σε κάποια τροφή μπορεί να προκαλέσει:
- Γαργάλημα στο στόμα
- Πρησμένα χείλη, γλώσσα, πρόσωπο ή λαιμός
- Κνίδωση
- Αναφυλαξία
Η αλλεργική αντίδραση σε τσίμπημα εντόμου μπορεί να προκαλέσει:
- Εκτεταμένο οίδημα στην περιοχή του τσιμπήματος
- Κνησμό ή κνίδωση σε όλο το σώμα
- Βήχα, σφίξιμο στο στήθος, συριγμό κατά την αναπνοή ή δύσπνοια
- Αναφυλαξία
Η αντίδραση από φάρμακο μπορεί να προκαλέσει:
- Κνίδωση
- Ερεθισμένο δέρμα (κνησμός)
- Εξάνθημα
- Πρησμένο πρόσωπο
- Συριγμό κατά την αναπνοή
- Αναφυλαξία
Η ατοπική δερματίτιδα, μια αλλεργική δερματική πάθηση γνωστή και ως έκζεμα, μπορεί να προκαλέσει:
- Κνησμό
- Ερυθρότητα
- Ξεφλούδισμα
Αναφυλαξία
Ορισμένα είδη αλλεργιών, συμπεριλαμβανομένων όσων προκύπτουν από τροφές και τσιμπήματα εντόμων, μπορούν να πυροδοτήσουν μια σοβαρή αντίδραση γνωστή ως αναφυλαξία. Πρόκειται για μια επείγουσα και δυνητικά θανατηφόρα κατάσταση που προκαλεί σοκ στον οργανισμό με σημάδια και συμπτώματα όπως:
- Απώλεια συνείδησης
- Χαμηλή αρτηριακή πίεση
- Έντονη δύσπνοια
- Εξάνθημα
- Ζάλη
- Γρήγορος, αδύναμος παλμός
- Ναυτία και έμετος
Διάγνωση
Για να αξιολογήσει εάν έχετε αλλεργία, ο γιατρός σας πιθανότατα θα σας κάνει λεπτομερείς ερωτήσεις σχετικά με συμπτώματα σας και θα προβεί σε κλινική εξέταση. Έχετε, λοιπόν, μαζί ένα λεπτομερές ημερολόγιο για τα συμπτώματα και τις πιθανές αιτίες.
Εάν έχετε τροφική αλλεργία, ο γιατρός σας πιθανότατα θα σας ζητήσει να διατηρήσετε ένα λεπτομερές ημερολόγιο για τα τρόφιμα που τρώτε και να σταματήσετε να τρώτε τα ύποπτα τρόφιμα κατά την αξιολόγηση της αλλεργίας.
Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να συστήσει μία ή και τις δύο ακόλουθες εξετάσεις.
Α. Δερματικά τεστ κατά τα οποία γιατρός θα ακουμπήσει στο δέρμα σας μικρές ποσότητες πρωτεϊνών που βρίσκονται σε πιθανά αλλεργιογόνα. Εάν είστε αλλεργικοί, πιθανότατα θα αναπτύξετε αυξημένο ερεθισμό στο δέρμα σας.
Β. Εξέταση αίματος. Η εξέταση αίματος IgE (sIgE), συνήθως ονομάζεται δοκιμή ραδιοαλλεργροπροσροφητικού (RAST) ή η εξέταση ImmunoCAP και μετρά την ποσότητα αντισωμάτων που προκαλούν οι αλλεργίες στην κυκλοφορία του αίματος σας, γνωστά ως αντισώματα ανοσοσφαιρίνης Ε (IgE).
Πότε πρέπει να δω τον γιατρό
Αν έχετε συμπτώματα που πιστεύετε πως οφείλονται σε αλλεργία και τα μη συνταγογραφούμενα σκευάσματα δεν είναι σε θέση να παρέχουν ανακούφιση. Αν παρουσιάσετε συμπτώματα με τη χρήση κάποιου νέου φαρμάκου, καλέστε άμεσα τον γιατρό που το συνταγογράφησε.
Σε περίπτωση σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης (αναφυλαξίας), καλέστε το 166 και αναζητήστε άμεσα ιατρική παρέμβαση. Αν έχετε μαζί σας ένεση επινεφρίνης (Auvi-Q, EpiPen, άλλες), χορηγήστε τη στον εαυτό σας αμέσως.
Ακόμη κι αν τα συμπτώματα υποχωρήσουν μετά τη χορήγηση της ένεσης επινεφρίνης, απευθυνθείτε στα επείγοντα προκειμένου να βεβαιωθείτε πως τα συμπτώματα δεν θα επιστρέψουν μετά το πέρας της επίδρασης της ένεσης.
Αν είχατε σοβαρή αλλεργική αντίδραση ή οποιαδήποτε ένδειξη ή σύμπτωμα αναφυλαξίας στο παρελθόν, κλείστε ραντεβού με τον γιατρό σας. Η αξιολόγηση, η διάγνωση και η μακροπρόθεσμη αντιμετώπιση της αναφυλαξίας είναι σύνθετες διαδικασίες, γι΄αυτό συνιστάται να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό αλλεργιολόγο-ανοσολόγο.
Αίτια
Μια αλλεργία ξεκινά όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αντιληφθεί μια αβλαβή ουσία ως «ανεπιθύμητο εισβολέα». Τότε, παράγει αντισώματα που παραμένουν σε εγρήγορση για το εν λόγω αλλεργιογόνο. Μόλις, λοιπόν, ο οργανισμός εκτεθεί ξανά στο αλλεργιογόνο, τα αντισώματα θα απελευθερώσουν πληθώρα χημικών ουσιών, όπως η ισταμίνη, προκαλώντας αλλεργικά συμπτώματα.
Συνήθεις παράγοντες που πυροδοτούν αλλεργίες:
- Εναέρια αλλεργιογόνα όπως γύρη, τρίχωμα ζώων, ακάρεα σκόνης και μούχλα
- Ορισμένες τροφές, ειδικά φιστίκια, καρποί δέντρων, σιτάρι, σόγια, ψάρι, οστρακοειδή, αβγά και γάλα
- Τσιμπήματα εντόμων όπως η μέλισσα και η σφήκα
- Φάρμακα, ειδικά η πενικιλίνη ή τα αντιβιοτικά με βάση την πενικιλίνη
- Λάτεξ ή άλλες ουσίες δια της αφής, οι οποίες μπορούν να προκαλέσουν δερματικές αλλεργικές αντιδράσεις
Παράγοντες κινδύνου
Οι πιθανότητες εμφάνισης αλλεργίας αυξάνονται:
- Αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό άσθματος ή αλλεργιών όπως η αλλεργική ρινίτιδα, η κνίδωση και το έκζεμα
- Κατά την παιδική ηλικία
- Όταν ένα άτομο υποφέρει από άσθμα ή από κάποια άλλη αλλεργική πάθηση
Επιπλοκές
Η εμφάνιση αλλεργίας αυξάνει τον κίνδυνο άλλων παθήσεων, όπως:
- Αναφυλαξία. Αν υποφέρετε από σοβαρές αλλεργίες, διατρέχετε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης αυτής της σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης. Τροφές, φάρμακα και τσιμπήματα εντόμων αποτελούν τα συχνότερα αίτια αναφυλακτικού σοκ.
- Άσθμα. Αν έχετε κάποια αλλεργία, είναι πιο πιθανό να εμφανίσετε άσθμα: μια αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος η οποία επηρεάζει τους αεραγωγούς και την αναπνοή. Σε πολλές περιπτώσεις, το άσθμα πυροδοτείται από την έκθεση σε κάποιο αλλεργιογόνο του περιβάλλοντος (αλλεργικό άσθμα).
- Ιγμορίτιδα και λοιμώξεις των αυτιών ή των πνευμόνων. Ο κίνδυνος εμφάνισης κάποιας από τις εν λόγω παθήσεις αυξάνει αν πάσχετε από αλλεργική ρινίτιδα ή άσθμα.
Πρόληψη
Η πρόληψη των αλλεργικών αντιδράσεων εξαρτάται από το είδος της αλλεργίας. Γενικά μέτρα πρόληψης είναι:
- Αποφυγή παραγόντων που πυροδοτούν αλλεργίες. Ακόμη κι αν ακολουθείτε κάποια αγωγή για την αντιμετώπιση των αλλεργικών συμπτωμάτων, συνιστάται να αποφεύγετε τους παράγοντες που πυροδοτούν αλλεργίες. Για παράδειγμα, αν είστε αλλεργικοί στη γύρη, μείνετε μέσα με πόρτες και παράθυρα κλειστά τις μέρες που τα επίπεδα γύρης είναι υψηλά. Αντίστοιχα, αν είστε αλλεργικοί στα ακάρεα σκόνης, ξεσκονίστε, περάστε ηλεκτρική σκούπα και και πλύνετε συχνά τα κλινοσκεπάσματα.
- Ημερολόγιο συμπτωμάτων. Στην προσπάθεια ταυτοποίησης των αίτιων που προκαλούν ή επιδεινώνουν τα αλλεργικά συμπτώματα, είναι σημαντική η καταγραφή των δραστηριοτήτων και της διατροφής, του πότε προκύπτουν τα συμπτώματα και των τρόπων ανακούφισής τους. Αυτό μπορεί να βοηθήσει τον γιατρό να εντοπίσει τους παράγοντες που πυροδοτούν την αλλεργία.
- Βραχιόλι ιατρικής σήμανσης. Αν είχατε κάποια σοβαρή αλλεργική αντίδραση, ένα βραχιόλι ιατρικής σήμανσης επιτρέπει στους άλλους να γνωρίζουν πως υποφέρετε από σοβαρή αλλεργία σε περίπτωση εμφάνισης κάποιας αντίδρασης ή αν δεν είστε σε θέση να το επικοινωνήσετε άμεσα.
