Η επικίνδυνη νόσος προκαλείται από μια νευροτοξίνη, που παράγεται από το βακτήριο Clostridium botulinum και προσβάλλει το νευρικό σύστημα.
Η πρόσφατη είδηση του θανάτου μιας 32χρονης Ελληνίδας μετά από γεύμα σε εστιατόριο στο Μπορντό της Γαλλίας, έφερε και πάλι στην επικαιρότητα την αλλαντίαση, μια σπάνια νόσο η οποία ωστόσο, σε κάποιες περιπτώσεις, μπορεί να επιφέρει ακόμη και τον θάνατο.
Όπως εξηγεί ο ΕΟΔΥ, η τροφιμογενής αλλαντίαση είναι μία σπάνια, αλλά σοβαρή παραλυτική ασθένεια, που προκαλείται από ένα ισχυρό δηλητήριο,την αλλαντοτοξίνη (ή αλλαντική τοξίνη). Η τοξίνη αυτή συνήθως δημιουργείται σε κονσερβοποιημένα τρόφιμα οικιακής κατασκευής, μετά από ακατάλληλη αποστείρωση, συντήρηση ή αποθήκευση τους.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, ένας άνθρωπος μπορεί να χάσει τη ζωή του καταναλώνοντας μόλις 1 έως 2 εκατομμυριοστά του γραμμαρίου (μικρογραμμάρια ή μg), ενώ 1 γραμμάριο αλλαντικής τοξίνης μπορεί να σκοτώσει μέχρι 10 εκατομμύρια ανθρώπους!
Τα συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνουν διπλωπία, θολή όραση, βλεφαρόπτωση, βραδυγλωσσία, δυσκαταποσία, ξηροστομία, ίλιγγο, παραλυσία και μυϊκή αδυναμία, λόγω της προσβολής των κρανιακών νεύρων από την αλλαντική τοξίνη. Μπορεί να συνυπάρχουν γαστρεντερικές διαταραχές, όπως ναυτία, έμετος, δυσκοιλιότητα ή σπανιότερα διάρροια. Η παράλυση των αναπνευστικών μυών μπορεί να είναι θανατηφόρα αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως με μηχανική υποστήριξη της αναπνοής.
Η αλλαντίαση θεραπεύεται με την χορήγηση αντιτοξίνης, η οποία μπλοκάρει τη δράση της τοξίνης. Η αναπνευστική παράλυση που συμβαίνει σε σοβαρή μορφή αλλαντίασης αντιμετωπίζεται σε Μονάδες Εντατικής Θεραπείας με τη χρήση αναπνευστήρα.
ΕΟΔΥ: Μέτρα πρόληψης κατά τη διαδικασία κονσερβοποίησης τροφίμων σε οικιακό περιβάλλον
Η κονσερβοποίηση τροφίμων στο σπίτι μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα επικίνδυνη εάν δεν γίνει η σωστή προετοιμασία και αποστείρωση.
Σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, κατά την κονσερβοποίηση τροφίμων στο σπίτι, για να αποφευχθεί η πιθανότητα ανάπτυξης της επικίνδυνης τοξίνης είναι αναγκαίο να ακολουθείτε τις ακόλουθες οδηγίες:
1. Γνωρίστε τα τρόφιμα που μπορεί να αποτελούν πηγή τροφιμογενούς αλλαντίασης.
Τα τρόφιμα χαμηλής οξύτητας αποτελούν την πιο συχνή πηγή τροφιμογενούς αλλαντίασης που συνδέεται με την κατανάλωση κονσερβοποιημένων προϊόντων που παρασκευάζονται σε οικιακό περιβάλλον. Στην κατηγορία των τροφίμων χαμηλής οξύτητας περιλαμβάνονται:
-Η πλειονότητα των λαχανικών (π.χ. σπαράγγια, πράσινα φασολάκια, παντζάρια, πατάτες, καλαμπόκι).
-Ορισμένα φρούτα (π.χ. σύκα, κάποιες ποικιλίες ντομάτας).
-Γάλα.
-Κρέας (όλα τα είδη).
-Ψάρια.
-Θαλασσινά.
Η επιμόλυνση ενός τροφίμου μπορεί να γίνει λόγω ακατάλληλου χειρισμού του κατά την επεξεργασία, την αποθήκευση ή τη χρήση του. Παραδείγματα τροφίμων που έχουν επιμολυνθεί με την τοξίνη της αλλαντίασης είναι:
-Ψιλοκομμένο σκόρδο σε λάδι.
-Κονσέρβα σάλτσας (sauce) τυριού.
-Κονσέρβες ντομάτας.
-Χυμός καρότου.
-Ψημένες πατάτες τυλιγμένες με αλουμινόχαρτο.
2. Χρησιμοποιείστε κατάλληλες πρακτικές κονσερβοποίησης τροφίμων.
Το πιο αποτελεσματικό μέτρο πρόληψης της τροφιμογενούς αλλαντίασης, κατά τη διαδικασία κονσερβοποίησης τροφίμων στο οικιακό περιβάλλον, είναι η τήρηση των επίσημων οδηγιών των φορέων που είναι αρμόδιοι για την ασφάλεια των τροφίμων. Αποφεύγουμε συμβουλές και οδηγίες ακόμη και εάν προέρχονται από συγγενείς και φίλους.
3. Χρησιμοποιείστε τον κατάλληλο εξοπλισμό για τα τρόφιμα που θέλετε να κονσερβοποιήσετε
Η κονσερβοποίηση υπό πίεση είναι η μόνη συνιστάμενη μέθοδος για την παρασκευή κονσερβοποιημένων τροφίμων χαμηλής οξύτητας στο οικιακό περιβάλλον.
-Μη χρησιμοποιείτε ποτέ συσκευή κονσερβοποίησης με νερό που βράζει για τα τρόφιμα χαμηλής οξύτητας διότι δεν προστατεύει από την τοξίνη της αλλαντίασης.
-Μη χρησιμοποιείτε ηλεκτρική πολύ-συσκευή μαγειρέματος ακόμη και εάν έχει τις ενδείξεις «κονσερβοποίηση ή κονσερβοποίηση με ατμό».
Για την κονσερβοποίηση υπό πίεση να θυμάστε:
-Χρησιμοποιείστε συσκευή πίεσης στη σχάρα της οποίας μπορούν να τοποθετηθούν τουλάχιστον 4 βάζα του 1 λίτρου σε όρθια θέση.
-Βεβαιωθείτε ότι το μανόμετρο/δείκτης πίεσης της συσκευής είναι ακριβές και λειτουργεί ορθά. Στην περίπτωση που έχετε αμφιβολίες μπορείτε να επικοινωνήσετε με τον κατασκευαστή της συσκευής.
-Ακολουθείστε πιστά τις οδηγίες του κατασκευαστή σχετικά με τον καθαρισμό και την αποστείρωση των αντικειμένων και των εξαρτημάτων της συσκευής που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή του κονσερβοποιημένου προϊόντος.
-Εξαερώστε τη συσκευή πριν τη διαδικασία πίεσης και ακολουθήστε τα συνιστώμενα βήματα ψύξης.
-Ακολουθείστε τους χρόνους επεξεργασίας και τις τιμές πίεσης, που έχουν επικαιροποιηθεί πρόσφατα. Να λαμβάνετε πάντα υπόψη το είδος του τροφίμου, το μέγεθος του βάζου και την τεχνική συσκευασίας του τροφίμου στο βάζο. Να είστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν έχετε να χειριστείτε τρόφιμα χαμηλής οξύτητας.
4. Όταν έχετε αμφιβολίες για την ποιότητα ενός τροφίμου, απορρίψτε το.
-Διατηρείτε τις οικιακές κονσέρβες μόνο για ενδεδειγμένο χρόνο. Μετά την ασφαλή επεξεργασία και παρασκευή του τροφίμου, τοποθετήστε ετικέτες στα βάζα με την ημερομηνία παρασκευής και αποθηκεύστε τα σε καθαρό, δροσερό και σκοτεινό χώρο. Αποθηκεύστε τα τρόφιμα σε θερμοκρασίες από 10oC έως 21oC.
-Μην κονσερβοποιείτε ποσότητες τροφίμων μεγαλύτερες από αυτές που συνήθως καταναλώνετε ετησίως, εκτός εάν οι επίσημες οδηγίες για την παρασκευή ενός συγκεκριμένου είδους τροφίμου είναι διαφορετικές.
-Εάν αμφιβάλλετε για το αν έχουν ακολουθηθεί ορθά οι οδηγίες και οι ασφαλείς πρακτικές οικιακής κονσερβοποίησης, μην καταναλώνετε το κονσερβοποιημένο τρόφιμο.
-Τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα που είτε έχουν παρασκευαστεί σε οικιακό περιβάλλον είτε έχουν αγοραστεί από κάποιο κατάστημα, μπορεί να είναι μολυσμένα με τοξίνες ή άλλα παθογόνα βακτήρια όταν:
α) ο περιέκτης έχει διαρροή, είναι διογκωμένος ή φουσκωμένος,
β) ο περιέκτης φαίνεται κατεστραμμένος, σπασμένος, χτυπημένος ή σκουριασμένος,
γ) κατά το άνοιγμα του περιέκτη εκτοξεύεται υγρό ή αφρός,
δ) το τρόφιμο είναι αποχρωματισμένο, έχει μούχλα ή άσχημη οσμή.
-Απορρίψτε με ασφάλεια το τρόφιμο και τις κονσέρβες που μπορεί να έχουν μολυνθεί, χρησιμοποιώντας γάντια από πλαστικό ή λάτεξ, πριν χειριστείτε ανοικτούς περιέκτες τροφίμων που πιστεύετε ότι μπορεί να έχουν μολυνθεί.
-Χρησιμοποιείστε διάλυμα χλωρίνης για τον καθαρισμό και την απολύμανση των διαρροών ενός τροφίμου που μπορεί να είναι μολυσμένο.
Τι άλλο πρέπει να γνωρίζετε για την πρόληψη της αλλαντίασης
-Τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα ή το τουρσί (πίκλες) πρέπει να συντηρούνται πάντα στο ψυγείο μετά το άνοιγμα της συσκευασίας τους.
-Συντηρείτε πάντα στο ψυγείο έλαια με σκόρδο ή βότανα που έχετε παρασκευάσει στο οικιακό περιβάλλον και απορρίψτε τα, εάν δεν τα χρησιμοποιήσετε εντός 4 ημερών.
-Εάν έχετε ψήσει πατάτες τυλιγμένες σε αλουμινόχαρτο, διατηρήστε τις ζεστές (θ>60oC) μέχρι να τις σερβίρετε ή συντηρείστε τις σε ψυγείο με χαλαρό το περιτύλιγμα ώστε να αερίζονται.
