Γράφει ο Κωνσταντίνος Αναστασιλάκης, Χειρουργός Οφθαλμίατρος Διδάκτωρ Α.Π.Θ., μέλος της Οφθαλμολογικής Εταιρείας Βορείου Ελλάδος (ΟΕΒΕ), της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής, της Ελληνικής Εταιρείας Υαλοειδούς – Αμφιβληστροειδούς, της European Society of Cataract and Refractive Surgeons και της European Society of Retina Specialists
- Τι προκαλεί ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας;
H ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι βλάβη της ωχράς κηλίδας. Η ωχρά κηλίδα είναι μια μικρή περιοχή του αμφιβληστροειδούς στο πίσω μέρος του οφθαλμού που σας επιτρέπει να βλέπετε λεπτομέρειες έτσι ώστε να μπορείτε να διαβάζετε ή να οδηγείτε. Όταν η ωχρά κηλίδα δεν λειτουργεί σωστά η κεντρική σας όραση είναι θολή, και εμφανίζει περιοχές σκοτεινές ή παραμορφωμένες (μεταμορφοψία). Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας δυσχεραίνει τόσο την κοντινή, όσο και την μακρινή σας όραση, με αποτέλεσμα ορισμένες δραστηριότητες, όπως το πέρασμα κλωστής σε βελόνα ή το διάβασμα, να είναι δύσκολες ή και αδύνατες.
Παρότι η εκφύλιση της ωχράς ελαττώνει την κεντρική όραση συνήθως δεν επηρεάζει την περιφερική όραση. Αυτό σημαίνει π.χ. ότι θα μπορούσατε να διακρίνετε το περίγραμμα ενός ρολογιού χωρίς όμως να έχετε τη δυνατότητα να πείτε τί ώρα είναι. Από μόνη της, η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας δεν οδηγεί σε ολική τύφλωση. Ακόμη και στις πιο προχωρημένες περιπτώσεις οι ασθενείς διατηρούν κάποια χρήσιμη όραση και συχνά μπορούν να ζουν αυτόνομα. Σε πολλές περιπτώσεις η επίδραση της εκφύλισης της ωχράς στην όραση σας είναι ελάχιστη.
Πολλοί ηλικιωμένοι εμφανίζουν εκφύλιση της ωχράς ως μέρος της «φυσιολογικής» γήρανσης του σώματος. Ακριβώς γιατί αυτό συμβαίνει δεν είναι ακόμη γνωστό, αν και πρόσφατες μελέτες αναδεικνύουν πολλούς «επιβαρυντικούς» παράγοντες, ή αλλιώς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της πάθησης, όπως π.χ. η κληρονομικότητα, η καυκάσια / λευκή φυλή, το κάπνισμα κ.α. Οι δυο συνηθέστερες μορφές της ΗΕΩ είναι η «ξηρή» (ατροφική) και η «υγρή» (νεοαγγειακή).
- Πως γίνεται η διάγνωση της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας ;
Δυστυχώς πολλοί ασθενείς δεν αντιλαμβάνονται ότι έχουν πρόβλημα στην ωχρά κηλίδα μέχρις ότου χάσουν μεγάλο μέρος της κεντρικής τους όρασης. Ο οφθαλμίατρος σας μπορεί να διαγνώσει πρώιμα στάδια της ΗΕΩ κατά τη διάρκεια μιας οφθαλμολογικής εξέτασης που περιλαμβάνει τα ακόλουθα:
-μια απλή εξέταση της όρασης κατά την οποία κοιτάτε ένα ειδικό διάγραμμα (Amsler grid)
-εξέταση της ωχράς κηλίδας με οφθαλμοσκόπηση
-εξέταση με ειδικές φωτογραφίες του πίσω μέρους του ματιού έτσι ώστε να αναδειχθούν παθολογικά νεοαγγεία χρησιμοποιώντας ως σκιαγραφικές ουσίες την φλουοροσκείνη ή / και την ινδοκυανίνη
-εξέταση με οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) που αναδεικνύει λεπτομέρειες της ανατομίας της βλάβης στην περιοχή της ωχράς με μη επεμβατικά μέσα.
- Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας;
- ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ
Παρότι δεν γνωρίζουμε ακριβώς τί προκαλεί την ΗΕΩ, αντιοξειδωτικά συμπληρώματα διατροφής και ψευδάργυρος μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της πάθησης σε ορισμένους ασθενείς μας.
Μια μεγάλη επιστημονική μελέτη στις Η.Π.Α έδειξε ότι ασθενείς σε κίνδυνο εμφάνισης προχωρημένων μορφών ΗΕΩ ελάττωσαν τον κίνδυνό τους κατά 25% όταν χρησιμοποίησαν υψηλές δόσεις βιταμίνης C, βιταμίνης E, βήτα καρωτίνης και ψευδαργύρου. Τα συμπληρώματα αυτά ωστόσο δεν αποδείχθηκαν εξίσου ευεργετικά σε ασθενείς με πρώιμες μορφές ΗΕΩ ή και σε αυτούς χωρίς ΗΕΩ.
Είναι σημαντικό να καταλάβετε ότι τα συμπληρώματα διατροφής σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν ίαση για την ΗΕΩ, ούτε και μπορούν να αναπληρώσουν όραση που πιθανώς να έχετε ήδη χάσει από την πάθηση. Ωστόσο, τα συμπληρώματα αυτά όπως στοιχειοθετούνται απ’τη συγκεκριμένη μελέτη (AREDS) μπορούν να βοηθήσουν ασθενείς υψηλού κινδύνου να διατηρήσουν την όραση τους. Καλό είναι να μιλήσετε με τον οφθαλμίατρο σας για να εξακριβώσετε αν τα συμπληρώματα είναι ενδεδειγμένα για εσάς.
- LASER, ΘΕΡΑΠΕΙΕΣ ΑΝΤΙ-VEGF
Ορισμένες περιπτώσεις της «υγρής» ΗΕΩ μπορούν να αντιμετωπισθούν με θερμικό laser, όπου μια εστιασμένη ακτίνα φωτός προκαλεί «καυτηριασμό» στα παθολογικά νεοαγγεία που διαβρώνουν την ωχρά κηλίδα. Μια διαφορετική θεραπευτική παρέμβαση στοχεύει μια συγκεκριμένη πρωτείνη του σώματος μας που είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των νεοαγγείων κάτω από τον αμφιβληστροειδή, και καλείται VEGF (vascular endothelial growth factor). Ενδοφθάλμια έγχυση παραγόντων που μπλοκάρουν τον VEGF μπορούν να περιορίσουν την δραστηριότητα των παθολογικών νεοαγγείων και να διατηρήσουν μέρος της κεντρικής όρασης των ασθενών μας.
Σε επιλεγμένες περιπτώσεις (υποωχρικές αιμορραγίες διάρκειας μικρότερης των 14 ημερών) είναι δυνατό να επιτευχθεί σημαντική βελτίωση της όρασης με παρεκτόπιση της υποωχρικής αιμορραγίας με υπαμφιβληστροειδική εγχυση tPA.
- Πως γίνεται η προσαρμογή σε συνθήκες χαμηλής όρασης;
Παρά τις νεότερες εξελίξεις στη θεραπεία της πάθησης, πολλοί ασθενείς συνεχίζουν να χάνουν μεγάλο μέρος της κεντρικής τους όρασης. Προκειμένου να σας βοηθήσει να προσαρμοσθείτε σε συνθήκες χαμηλής όρασης ο οφθαλμίατρος σας μπορεί να σας διευκολύνει με ειδικές οπτικές συσκευές, σε συντονισμό πάντα με κάποιο εξειδικευμένο κέντρο χαμηλής όρασης. Υπάρχει πληθώρα διαθέσιμων επιλογών στους ασθενείς μας με προχωρημένη ΗΕΩ προκειμένου να διατηρήσουν μια ικανοποιητική ποιότητα ζωής. Συχνά μπορούν να συνεχίσουν πολλές από τις αγαπημένες τους ασχολίες χρησιμοποιώντας ειδικές συσκευές, όπως π.χ. μεγενθυτικούς φακούς, τηλεοράσεις κλειστού κυκλώματος, ή ειδικούς υπολογιστές.
Όραση με Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς Κηλίδας
- Τι ακριβώς είναι το τεστ Amsler grid;
Πρόκειται για ένα τεστ που ανιχνεύει προβλήματα όρασης που προκύπτουν από ενδεχόμενη βλάβη της ωχράς κηλίδας (το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς), ή του οπτικού νεύρου.
Μπορείτε καθημερινά να ελέγχετε την όραση σας χρησιμοποιώντας το εικονιζόμενο Amsler grid. Πιθανώς να ανακαλύψετε διαταραχές στην κεντρική σας όραση που να μην είχατε προσέξει με άλλους τρόπους. Τοποθετώντας το διάγραμμα μπροστά στο ψυγείο σας είναι ένας πρακτικός τρόπος να σας υπενθυμίζει να το κοιτάτε καθημερινά. Για να το χρησιμοποιήσετε σωστά:
- Φορέστε τα κοντινά γυαλιά σας και τοποθετείστε το διάγραμμα 30-40 εκατοστά μακριά σας σε συνθήκες καλού φωτισμού.
- Καλύψτε το ένα σας μάτι.
- Με το ανοικτό σας μάτι κοιτάξτε απευθείας τη κεντρική κουκίδα.
- Καθώς κοιτάτε τη κουκίδα προσέξτε αν οι γραμμές του διαγράμματος είναι ευθείες, ή αν υπάρχουν εστίες παραμόρφωσης, ή περιοχές σκοτεινές ή θολές.
- Επαναλάβετε τη διαδικασία με το άλλο μάτι.
- Αν βρείτε εστίες παραμόρφωσης, περιοχές σκοτεινές ή θόλωσης επικοινωνήστε άμεσα με τον οφθαλμίατρο σας.
https://ofthalmiatrosthess.gr/
