Γράφει ο Γεώργιος Καλόγηρος, Μαιευτήρας Γυναικολόγος, μέλος Ελληνικής Μαιευτικής – Γυναικολογικής Εταιρείας, Ελληνικής Εταιρείας Κολποσκόπησης, Ελληνικής Εταιρείας Υπερήχων στην Μαιευτική – Γυναικολογία
Η εμμηνόπαυση χαρακτηρίζεται από το οριστικό τέλος της περιόδου (έμμηνος ρύση). Είναι ένα φυσιολογικό γεγονός στη ζωή μίας γυναίκας και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται σαν πάθηση .Υπάρχουν αρκετοί και διαφορετικοί όροι για να περιγράψουν το χρόνο πριν και μετά τη διακοπή εμμήνου ρύσεως.
- Κλιμακτήριος ή «περι-εμμηνόπαυση» είναι η σταδιακή μετάβαση στην εμμηνόπαυση. Κατά τον χρόνο αυτό η γονιμότητα μειώνεται ραγδαία και η έμμηνος ρύση αρχίσει να αλλάζει (συνήθως όλο και λιγότερο συχνή). Αυτή η φάση διαρκεί κατά μέσο όρο τέσσερα χρόνια και τελειώνει όταν έχετε την τελική περίοδό σας.
- Η εμμηνόπαυση είναι πλήρης, όταν έχουν περάσει 12 μήνες από την τελευταία έμμηνο ρύση.
- Μετ-εμμηνοπαυσιακή είναι μια γυναίκα που έχει περάσει μετά την εμμηνόπαυση.
Η μέση ηλικία της εμμηνόπαυσης είναι τα 51 έτη, αν και το ηλικιακό εύρος μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ περίπου 45 και 55 ετών. Οι γυναίκες που περνούν στην εμμηνόπαυση πριν την ηλικία των 40 χρόνων θεωρείται ότι έχουν μια ασυνήθιστα πρόωρη εμμηνόπαυση (που ονομάζεται πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια.
Αν είστε 45 χρόνων και πάνω και δεν είχατε μια έμμηνο ρύση για 12 μήνες, υπάρχει μια μεγάλη πιθανότητα ότι έχετε περάσει στην εμμηνόπαυση. Οι περισσότερες γυναίκες σε αυτή την ομάδα δεν χρειάζονται καμία εργαστηριακή εξέταση για να επιβεβαιωθεί αυτό, ειδικά αν αντιμετωπίζετε τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, όπως εξάψεις ή κολπική ξηρότητα.
Αν είστε κάτω των 45 ετών και σταματήσατε να έχετε περιόδους ή νομίζετε ότι μπορεί να έχετε συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, μιλήστε με τον ιατρό σας. Πιθανόν να χρειαστείτε εξετάσεις (για τη μέτρηση ορισμένων ορμονών) ώστε να διαπιστώσετε εάν είστε σε εμμηνόπαυση ή υπάρχει κάποιο άλλο πρόβλημα.
Εάν δεν έχετε μήτρα (εάν έχετε κάνει υστερεκτομή), αλλά εξακολουθείτε να έχετε ωοθήκες, θα μπείτε στην εμμηνόπαυση, όταν οι ωοθήκες σας σταματήσουν να παράγουν ωάρια. Επειδή όμως δεν έχετε έμμηνο ρύση, μπορεί να είναι δύσκολο να γνωρίζουμε πότε θα συμβεί αυτό. Πιθανόν θα εμφανίσετε τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης όταν οι ωοθήκες σταματήσουν να λειτουργούν και τα επίπεδα των οιστρογόνων στο αίμα αρχίζουν να πέφτουν. Αν έχετε ενοχλητικά συμπτώματα εμμηνόπαυσης αμέσως μετά την υστερεκτομή, μιλήστε με τον γιατρό σας.
Αλλαγές στην έμμηνο ρύση
Πολλές γυναίκες αρχίζουν να παρατηρούν αλλαγές στην έμμηνο ρύση τους κατά τη διάρκεια της μετάβαση στην εμμηνόπαυση (κλιμακτήριος περίοδος). Αυτό συμβαίνει ως αποτέλεσμα των αλλαγών στα επίπεδα των ορμονών στο σώμα. Πιθανόν να συμβαίνουν τα παρακάτω:
- Έχετε έμμηνο ρύση περισσότερο ή λιγότερο συχνά από ό, τι συνήθως (π.χ., κάθε πέντε έως έξι εβδομάδες αντί για κάθε τέσσερις).
- Έχετε αιμορραγία που διαρκεί για λιγότερες ημέρες από ότι πριν.
- Χάνετε μία ή περισσότερες εμμηνορυσίες.
- Ξεκινήσατε να παρατηρείται τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, όπως εξάψεις.
Ανώμαλη κολπική αιμορραγία
Είναι δύσκολο να γνωρίζουμε αν η κολπική αιμορραγία είναι φυσιολογική, όταν είστε κοντά στην εμμηνόπαυση. Σε γενικές γραμμές, θα πρέπει να δείτε τον ιατρό εάν έχετε τα παρακάτω συμπτώματα:
- Κολπική αιμορραγία συχνότερα από κάθε τρεις εβδομάδες.
- Μεγάλη απώλεια αίματος στην έμμηνο ρύση.
- Κολπική αιμορραγία μεταξύ των περιόδων σας (μεσοκυκλικά).
- Κολπική αιμορραγία μετά την εμμηνόπαυση (ακόμα κι αν είναι μόνο μια κηλίδα αίματος).
Η ακανόνιστη κολπική αιμορραγία μπορεί να είναι φυσιολογική στα πλαίσια της εμμηνόπαυσης ή μπορεί να είναι ένα σημάδι ενός προβλήματος.
Εμμηνόπαυση και Αντισύλληψη
Η γονιμότητα μειώνεται φυσιολογικά με την ηλικία. Οι περισσότερες γυναίκες είναι απίθανο να πετύχουν εγκυμοσύνη, χωρίς θεραπεία υπογονιμότητας, μετά την ηλικία των 45 ετών. Ωστόσο, είναι δυνατό να συμβεί. Είναι σημαντικό να συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε αντισύλληψη, αν δεν θέλετε να μείνετε έγκυος, ιδιαίτερα εάν έχετε ακόμα περίοδο κάθε μήνα και είστε σεξουαλικά ενεργές. Θα πρέπει να συνεχίσετε έως ότου είστε βέβαιοι ότι έχετε περάσει την εμμηνόπαυση (δηλαδή, όταν έχουν περάσει τουλάχιστο 12 μήνες από την τελευταία περίοδό σας). Μόλις μπείτε στην εμμηνόπαυση, δεν μπορείτε να μείνετε έγκυος.
Εάν χρησιμοποιείτε αντισυλληπτικά χάπια μιλήστε με τον ιατρό σας για να μάθετε πότε θα πρέπει να σταματήσετε. Για κάποιους τύπους αντισυλληπτικών είναι γενικά ασφαλές να συνεχιστεί η χρήση τους κατά τη διάρκεια της κλιμακτηρίου. Συστήνονται σκευάσματα με χαμηλής δόσης ορμόνες. Ωστόσο, εάν καπνίζετε, δεν πρέπει να παίρνετε αντισυλληπτικά χάπια. Επειδή τα χάπια καθορίζουν και τον κύκλο σας προτείνεται η διακοπή της αντισύλληψης όταν είστε κοντά στο μέσο όρο ηλικίας για την εμμηνόπαυση (51 ετών), και να δείτε αν η περίοδός σας συνεχίζεται ή εάν έχει σταματήσει. (Δείτε το ενημερωτικό: «Το Αντισυλληπτικό Χάπι»).
Αν θέλετε να σταματήσετε να παίρνετε αντισυλληπτικά χάπια κατά τη διάρκεια της κλιμακτηρίου, μπορείτε να μεταβείτε σε μια μη-ορμονική μέθοδο όπως το σπιράλ. Αν είστε άνω των 45 ετών, χρησιμοποιείτε σπιράλ, και δεν είχατε έμμηνο ρύση για 12 μήνες, μπορείτε να σταματήσετε να χρησιμοποιείτε αντισύλληψη γενικά. Εάν έχετε μια ενδομήτρια συσκευή MIRENA, θα πρέπει να την αφήσετε για τουλάχιστον μέχρι τα 51 έτη. Επειδή αυτός ο τύπος του σπιράλ προκαλεί σε ορισμένες γυναίκες την διακοπή της εμμήνου ρύσεως είναι δύσκολο να δείτε εάν έχετε μπει στην εμμηνόπαυση. Αν προτιμάτε, μπορείτε να περιμένετε το MIRENA να σας αφαιρεθεί κατά τη λήξη του (μετά από 5-6 χρόνια).
Τα συμπτώματα εμμηνόπαυσης
Δεδομένου ότι οι ωοθήκες σταματούν να δουλεύουν, τα επίπεδα των ορμονών (κυρίως των οιστρογόνων) ελαττώνονται. Αυτό είναι που προκαλεί τα τυπικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Μερικές γυναίκες έχουν λίγα ή καθόλου συμπτώματα, ενώ άλλες έχουν ενοχλητικά συμπτώματα που δημιουργούν προβλήματα στην καθημερινότητά τους. Αυτά τα συμπτώματα συχνά ξεκινούν κατά τη διάρκεια της κλιμακτηρίου, πριν σταματήσει η περίοδος εντελώς. Ωστόσο, υπάρχουν θεραπείες που μπορούν να βοηθήσουν.
Κοινά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης περιλαμβάνουν:
- Οι εξάψεις είναι το πιο κοινό σύμπτωμα της εμμηνόπαυσης. Επηρεάζει το 60 έως 80 τοις εκατό των γυναικών. Συνήθως αρχίζουν ως ένα ξαφνικό αίσθημα ζέστης στο πάνω μέρος του θώρακα και το πρόσωπο. Στη συνέχεια εξαπλώνεται σε όλο το σώμα και διαρκεί για δύο έως τέσσερα λεπτά. Μερικές γυναίκες ιδρώνουν κατά τη διάρκεια της έξαψης και αισθάνονται ρίγη, που ακολουθείται από τρέμουλο όταν τελειώνει η έξαψη. Κάποιες γυναίκες έχουν ένα αίσθημα άγχους και αίσθημα παλμών της καρδιάς κατά τη διάρκεια της έξαψης. Οι εξάψεις μπορεί να συμβαίνουν μία φορά ή δύο φορές κάθε ημέρα ή και πιο συχνά, μία φορά ανά ώρα κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας.
Οι εξάψεις συνήθως ξεκινούν πολύ πριν από την τελευταία έμμηνο ρύση σας. Δεν είναι σαφές τι προκαλεί τις εξάψεις. Οι περισσότερες γυναίκες που έχουν εξάψεις, θα συνεχίσουν να τις έχουν για περίπου τέσσερα χρόνια (κατά μέσο όρο).
- Νυχτερινή εφίδρωση. Οι εξάψεις είναι πιο συχνές το βράδυ παρά την ημέρα. Όταν συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του ύπνου ονομάζονται «νυχτερινές εφιδρώσεις». Οι νυχτερινές εφιδρώσεις προκαλούν έντονο ιδρώτα και μπορεί να σας ξυπνήσουν, είτε γιατί ζεσταίνεστε είτε γιατί κρυώνετε. Αυτό μπορεί να συμβεί μία ή περισσότερες φορές κάθε νύχτα. Το ξυπνάτε συχνά δυσκολεύει έναν καλό βραδινό ύπνο. Σαν αποτέλεσμα ενός κακού ύπνου, πολλές γυναίκες θα αναπτύξουν άλλα προβλήματα, όπως η κόπωση, ευερεθιστότητα, δυσκολία στη συγκέντρωση, και οι εναλλαγές της διάθεσης.
- Τα προβλήματα ύπνου. Κατά τη διάρκεια της κλιμακτηρίου μερικές γυναίκες αρχίζουν να έχουν πρόβλημα να κοιμηθούν ή μένουν άυπνες, ακόμη και αν δεν έχουν νυχτερινές εφιδρώσεις. Τα προβλήματα ύπνου μπορεί να δημιουργήσουν κόπωση και νεύρα την επόμενη μέρα. Υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες για τα προβλήματα ύπνου
- Κολπική ξηρότητα. Καθώς τα επίπεδα των οιστρογόνων στο σώμα μειώνονται πριν και κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, οι ιστοί στο εσωτερικό του κόλπου και της ουρήθρας μπορεί να γίνουν λεπτοί και ξηροί. Αυτό μπορεί να προκαλέσει δυσφορία, κνησμό ή πόνο κατά τη διάρκεια του σεξ.
- Κατάθλιψη. Κατά τη διάρκεια της μετάβασης στην εμμηνόπαυση, πολλές γυναίκες μπορεί να αναπτύξουν προβλήματα με τη διάθεση τους. Έτσι μπορεί να εμφανίσουν θλίψη, δυσκολία στη συγκέντρωση, αίσθημα αδιαφορίας στις συνηθισμένες δραστηριότητες, να κοιμούνται πάρα πολύ ή να έχουν προβλήματα αϋπνίας. Οι γυναίκες με προηγούμενο ιστορικό κατάθλιψης μπορεί να παρατηρήσουν μια υποτροπή κατά τη διάρκεια της κλιμακτηρίου. Εάν έχετε οποιαδήποτε συμπτώματα κατάθλιψης ή μελαγχολικής διάθεσης που παραμένει, μιλήστε με τον γιατρό σας. Υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες.
