Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί από τη Μόνιμη Επιτροπή Λογοπεδικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως Παγκόσμια Ημέρα Λογοθεραπείας, με στόχο την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του κοινού για τις ανάγκες και τα δικαιώματα των ατόμων που αντιμετωπίζουν δυσκολία στην επικοινωνία.
Η Λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που στοχεύει στην πρόληψη, αξιολόγηση, διάγνωση, θεραπεία και αποκατάσταση των διαταραχών λόγου, επικοινωνίας, ομιλίας, φωνής και κατάποσης σε παιδιά και ενήλικες. Η έγκαιρη παρέμβαση από ειδικό λογοθεραπευτή είναι καθοριστική σε όλες τις περιπτώσεις, τόσο για την εδραίωση ή όχι ενός προβλήματος όσο και για την έκβαση της θεραπείας.
Οι γονείς είναι συνήθως οι πρώτοι οι οποίοι παρατηρούν μία πιθανή καθυστέρηση στην ανάπτυξη λόγου και ομιλίας του παιδιού. Ποια είναι τα στάδια ανάπτυξης της ομιλίας ενός παιδιού και πότε ένας γονιός πρέπει να απευθυνθεί σε ειδικό λογοθεραπευτή; Μας απαντά η Ρενάτα Μονογυιού, Ειδική Παιδαγωγός και Λογοθεραπεύτρια.
Η ανάπτυξη της ομιλίας είναι μια συνεχής διαδικασία. Το λεξιλόγιο εμπλουτίζεται συνεχώς όσο μεγαλώνει το παιδί. Ωστόσο κάθε παιδί είναι διαφορετικό και μοναδικό. Έτσι ο χρόνος που χρειάζεται κάθε παιδί προκειμένου να αναπτύξει τις γλωσσικές του δεξιότητες ποικίλει.
Σημαντικό ρόλο στην φυσιολογική εξέλιξη της ανάπτυξης του λόγου διαδραματίζει το βιολογικό “υπόβαθρο”, η κληρονομικότητα αλλά και το περιβάλλον στο οποίο το παιδί μεγαλώνει. Όσο πιο υποστηρικτικό είναι αυτό τόσο πιο ομαλά εξελίσσεται η όλη διαδικασία.
Δεν είναι ανησυχητικό να παρουσιάζει μικρές διαφορές από τα παρακάνω στάδια. Αν όμως η απόκλιση είναι μεγάλη καλό θα ήταν να συμβουλευτείτε έναν ειδικό λογοθεραπευτή ώστε να σας καθοδηγήσει ή να σας λύσει τυχόν απορίες σας. Τα παρακάτω στοιχεία παρουσιάζουν τα γενικά στάδια ανάπτυξης της ομιλίας του παιδιού, χρησιμοποιώντας κατά προσέγγιση την ηλικία.
0 – 6 Μηνών : Παράγει ήχους ευχαρίστησης. Αντιδρά στους ήχους και γυρίζει το κεφάλι του. Ανάλογα με τις ανάγκες του, χρησιμοποιεί διαφορετικό κλάμα. Αναγνωρίζει φωνές και γελάει όταν του μιλάνε. Μιμείται ήχους. Η φωνή του παρουσιάζει ποικιλία στην ηχηρότητα και τον τόνο. Χρησιμοποιεί χειρονομίες για να υποδείξει αυτό που θέλει.
7 – 12 Μηνών: Καταλαβαίνει το «όχι» και το «ναι». Ανταποκρίνεται στο όνομά του. Μιμείται περισσότερους ήχους. Εμφάνιση πρώτων «λέξεων», βάβισμα. Έντονα στοιχεία προσωδίας και επιτονισμού. Ακούει όταν του μιλάνε. Σιγά – σιγά αρχίζει να αλλάζει το βάβισμα και χρησιμοποιεί σκόπιμα την ομιλία. Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 1-3 λέξεις. Χρησιμοποιεί κυρίως ουσιαστικά. Καταλαβαίνει τις απλές εντολές.
13 – 18 Μηνών: Η ομιλία του είναι σχεδόν ακατάληπτη. Ηχολαλεί. Ακολουθεί απλές εντολές. Παράγει κάποια σύμφωνα. Εκφραστικό λεξιλόγιο 3 – 25 λέξεις ή και περισσότερες. Χρησιμοποιεί παράλληλα χειρονομίες και φώνηση.
19 – 24 Μηνών: Η ομιλία του γίνεται κατανοητή και αρχίζει να μοιάζει (σταδιακά) με την ομιλία των ενηλίκων. Εκφραστικό λεξιλόγιο 50 – 100 λέξεις ή και περισσότερες. Αντιληπτικό λεξιλόγιο πάνω από 300 λέξεις. Αρχίζει να χρησιμοποιεί προτάσεις με ουσιαστικά και ρήματα. Χρησιμοποιεί προσωπικές αντωνυμίες (εγώ, εσύ, αυτός). Απαντά στη ερώτηση «τι είναι αυτό». Ακούει ιστορίες. Ονομάζει πέντε μέρη του σώματος και κάποια οικεία αντικείμενα. Καταλαβαίνει και ακολουθεί εντολές με δυο μέρη.
2 – 3 Ετών: Η ομιλία του είναι περισσότερο κατανοητή από τους ξένους. Κατανοεί τις έννοιες «όλα» και «πολλά». Ζητά τα αντικείμενα με το όνομά τους. Προσδιορίζει διάφορα μέρη του σώματος. Εκφράζει την ανάγκη του να πάει τουαλέτα. Απαντά σε απλές ερωτήσεις. Ακούει ιστορίες και τραγούδια. Χρησιμοποιεί προτάσεις με 3 – 4 λέξεις. Κάνει ερωτήσεις χρησιμοποιώντας δυο λέξεις. Χρησιμοποιεί μερικούς γραμματικούς χρόνους, προθέσεις, άρθρα και αφηρημένες έννοιες. Καταλαβαίνει τις έννοιες ποιος, γιατί, πόσα είναι. Αντιλαμβάνεται 500 – 900 λέξεις. Εκφραστικό λεξιλόγιο 50 – 250 λέξεις ή περισσότερες. Μιλάει δυνατά. Κάνει γραμματικά και συντακτικά λάθη. Παραλείπει ή αντικαθιστά κάποια φωνήματα όταν μιλάει.
3 – 4 Ετών: Ακολουθεί σύνθετες εντολές (2 – 3 μέρη). Καταλαβαίνει αντίθετες έννοιες (πάνω – κάτω, μεγάλο – μικρό). Απαντά και κάνει απλές ερωτήσεις. Εκφράζει συναισθήματα. Χρησιμοποιεί προτάσεις με 4 – 6 λέξεις. Καταλαβαίνει 1200 – 2000 λέξεις. Καταληπτότητα ομιλίας 80%. Εκφραστικό λεξιλόγιο 800 – 1500 λέξεις. Βελτιώνει τα γραμματικά και συντακτικά λάθη. Ψιθυρίζει Χρησιμοποιεί σωστά τον πληθυντικό αριθμό, αντωνυμίες, χρόνους ρημάτων. Αντιλαμβάνεται τις έννοιες παρελθόν και μέλλον. Συμμετέχει σε συζητήσεις.
4 Ετών: Καταλαβαίνει τους αριθμούς, μέχρι το 3. Αναγνωρίζει μέχρι 3 βασικά χρώματα. Καταλαβαίνει τις έννοιες του χώρου. Καταλαβαίνει πάνω από 2.800 λέξεις. Εκφραστικό λεξιλόγιο 900 – 2000 λέξεις. Χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις (4 – 8 λέξεις). Σωστή χρήση γραμματικής. Ακούει μια ιστορία και απαντά σε ερωτήσεις. Περιγράφει τη μέρα του στο σχολείο κ.α. Αναμεταδίδει ακριβώς μια ιστορία. Δίνει σύνθετες απαντήσεις. Γνωρίζει τη χρήση αντικειμένων.
5 – 6 Ετών: Γνωρίζει και ονομάζει 6 χρώματα. Ονομάζει 3 σχήματα. Καταλαβαίνει περίπου 12.000 λέξεις. Αυξάνει συνεχώς το λεξιλόγιό του. Συμμετέχει σε διαλόγους. Μετράει αυτοματοποιημένα μέχρι το 30. Συμμετέχει σε ομαδικά παιχνίδια και ακολουθεί τις οδηγίες. Σύνθετες εντολές (3 μέρη). Ονομάζει τις μέρες της εβδομάδας, αντίθετες έννοιες. Χρησιμοποιεί κλίσεις και χρόνους ρημάτων (αόριστος, μέλλοντας). Αντικαθιστά ελάχιστα φωνήματα. Γραμματικά πλήρης προτάσεις. Επικοινωνεί εύκολα με παιδιά της ηλικίας του και με ενήλικες.
Εάν ανησυχείτε για θέματα ανάπτυξης λόγου και ομιλίας του παιδιού σας, τότε θα πρέπει να συμβουλευτείτε λογοθεραπευτή ώστε για να γίνει αξιολόγηση και να κρίνει εάν το παιδί χρήζει λογοθεραπείας.
