Οι περισσότεροι άνθρωποι επιθυμούν μια ζωή για τους ίδιους, όπου οι στόχοι τους έχουν εκπληρωθεί και οι ίδιοι νιώθουν ευτυχείς και ολοκληρωμένοι. Όσοι, μάλιστα, έχουν αυξημένο κίνητρο και προγραμματισμό, προχωρούν σε σχεδιασμό και υποθέσεις για το πώς θα επιτύχουν τους επιμέρους στόχους έως ότου προσεγγίσουν την επιθυμητή γι’αυτούς κατάσταση.
Ένα κρίσιμο ζήτημα είναι το κατά πόσο έχουμε σαφή άποψη για τα όσα ονειρευόμαστε να μας συμβούν κι αν αυτά είναι στην ουσία τους προβολές των δικών μας αναγκών, αξιών και ιδανικών και σε ποιο βαθμό αυτές επηρεάζονται από τις επιθυμίες των τρίτων, έστω και σημαντικών για εμάς, προσώπων.
Για να βοηθηθεί κάποιος στο να ξεκαθαρίσει τι αληθινά ονειρεύεται για τον εαυτό του και τον κόσμο, θα τον ωφελούσε να βιώσει την επιθυμητή κατάσταση ως ισχύουσα και υφιστάμενη. Δηλαδή, να ζήσει το “όνειρο” του σαν αυτό να έχει ήδη πραγματοποιηθεί. Αυτό μπορεί να το κάνει στοχαζόμενος το τι επιθυμεί να συμβεί και παρατηρώντας το τι νιώθει γι’ αυτό που επιθυμεί. Οραματιζόμενος νοητικά τις ιδανικές συνθήκες και βιώνοντας τον εαυτό, στη σκέψη και το συναίσθημα του, σαν να ζούσε μέσα σε αυτές, διευκολύνεται στο να κατανοήσει εάν αυτό το όνειρο του ανήκει και αν στ’αλήθεια επιθυμεί να το υλοποιήσει.
Κατά τη διαδικασία αυτή μπορεί να παρατηρήσει τις λεπτομέρειες του “ονείρου” του και να αποκτήσει μια ιδέα για το πώς θα μεταβάλει την υπάρχουσα πραγματικότητα ώστε να συμφωνεί ή να προσεγγίζει σε αυτό που φαντάζεται πως θα επιθυμούσε. Παρατηρώντας ο ίδιος τις σκέψεις και τα συναισθήματα του μπορεί να αναπλάσει το όνειρο του με τρόπο ώστε να ταυτίζεται με τις πιο ικανοποιητικές και ελκυστικές σκέψεις και συναισθήματα που βίωσε κατά τον στοχασμό του, και να σχεδιάσει μια πορεία προσωπικής εξέλιξης προς αυτούς τους ανώτερους στόχους.
Για να προχωρήσει κάποιος στο ενδιαφέρον εγχείρημα της νοητικής απεικόνισης της ιδεατής κατάστασης για τον εαυτό και για τον κόσμο, όντας ξύπνιος και παρόν, να προβάλει, δηλαδή, το όνειρο του στο τώρα ως συμβαίνον, θα πρέπει να έχει αυξημένες δυνατότητες ενδοσκόπησης και αυτοπαρατήρησης. Θα πρέπει να έχει σκέψεις για το τι σκέφτεται και συναισθήματα για τα όσα νιώθει. Να έχει άποψη για τα όσα προκύπτουν ως προσωπικές επιθυμίες κατά το στοχασμό του, ώστε να τις διαχωρίσει από τις επιβολές των άλλων στο τρόπο που σκέπτεται. Αυτές οι ικανότητες ονομάζονται, κατά την επιστήμη της ψυχολογίας, μεταγνωσιακές ικανότητες.
Η συγκέντρωση στον εαυτό, η ενδοσκόπηση και η παρατήρηση της όλης νοητικής διεργασίας που περιγράφεται στις αδρές γραμμές αυτού του κειμένου, δεν είναι σε καμιά περίπτωση κάποιου τύπου πνευματιστική άσκηση μεταφυσικού τύπου. Σίγουρα δεν είναι μια επίκληση των δυνάμεων του σύμπαντος, κατά Coelho, άλλα ένας δημιουργικός εστιασμός στο πνευματικό και ψυχικό μας απόθεμα. Είναι μια κάποιου είδους “προσευχή”, όχι προς ένα παντοδύναμο θεό, αλλά προς τον εαυτό, κατά την οποία του ζητάμε να αποκαλύψει τι πραγματικά επιθυμεί, του ορίζουμε το στόχο και του ζητάμε να αυτοπραγματωθεί. Να γίνει, δηλαδή, αυτό που θα ήθελε να είναι.
Για να επιτύχει σε αυτό θα πρέπει απαραίτητα το ενδιαφερόμενο άτομο να προχωρήσει σε δράση. Να συγκεντρωθεί στο τώρα και να το διαχειριστεί σωστά, να μεταβάλλει τη καθημερινότητα του προς το ωφελιμότερο, τη συμπεριφορά του προς το λειτουργικότερο, τις σκέψεις και τη δράση του κατά τρόπο που να εξυπηρετούν την επίτευξη του επιθυμητού. Η νοητική επισκόπηση του ευκταίου και η παρατήρηση του εαυτού κατά τη διαδικασία μπορεί να προσδώσει στο “όνειρο” μια εφικτή και υλοποιήσιμη μορφή. Αυτό μπορεί να μας βοηθήσει να νοηματοδοτήσουμε την ύπαρξη και τη ζωή μας ώστε να αποκτήσουμε προοπτική και ελπίδα για το αύριο και εσωτερικό κίνητρο για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες του σήμερα με τρόπο γόνιμο.
Ένας τέτοιου είδους οραματισμός του μέλλοντος μέσω του στοχασμού δεν επηρεάζεται άμεσα από τις παρούσες συνθήκες κρίσης, παρά μόνο όταν τίθεται ζήτημα φυσικής επιβίωσης. Οι αλλαγές που καλείται να επιτελέσει κανείς στη ζωή του, εφόσον τις έχει σκεφτεί καταυτόν τον τρόπο, παύουν να είναι ουτοπικές και απλησίαστες. Η άρνηση μας να αλλάξουμε τα όσα ζούμε πηγάζει από τον φόβο μας για τα πράγματα και την εξέλιξη τους. Εάν, όμως, φανταστούμε μια θετική και γόνιμη εξέλιξη και πιστέψουμε σε αυτή, ο φόβος χάνει την ανασταλτική ισχύ του και εμείς προχωρούμε σε δράση για αλλαγή. Από την άλλη, αυτός που δεν είναι σε θέση να διαχωρίσει τι είναι αυτό που επιθυμεί και τι αυτό που φοβάται, κινδυνεύει να ευχηθεί να του συμβούν τα όσα φοβάται και εκείνα να του παρουσιαστούν στ’ αλήθεια μέσω της διαδικασίας που με ψυχολογικούς όρους ονομάζεται “αυτοεκπληρούμενη προφητεία”. Σύμφωνα με αυτή, το άτομο προετοιμάζει τη κατάσταση έτσι ώστε να συμβεί αυτό που δεν θέλει, κατά μια ερμηνεία για να δοκιμάσει τον εαυτό του σε αυτό, κατά μια άλλη για να βρει την αφορμή για αυτολύπηση και αυτοτιμωρία, λόγω της μειωμένης του αυτοπεποίθησης, της αρνητικής εικόνας που ο ίδιος έχει για τον εαυτό του. Η αποτελεσματικότερη στάση σε κάθε περίπτωση είναι το άτομο να αναγνωρίσει τους φόβους του, να τους δώσει τη πραγματική τους διάσταση και να τους αντιμετωπίσει ρεαλιστικά και με διαύγεια.
Προβάλλοντας στο ανώτερο επίπεδο της συνείδησης μια αυθεντική εικόνα των επιθυμιών μας και δρώντας στη καθημερινότητα για την επίτευξη τους, ανακαλύπτουμε νέες διαστάσεις, ερμηνείες και χρήσεις για τα πράγματα και τις μεταξύ μας σχέσεις. Αναλογιζόμενοι το δικό μας ανώτερο καλό εξυπηρετούμε και το καλό των κοντινών μας ανθρώπων με τους οποίους αλληλεπιδρούμε. Με αυτή την έννοια η καλλιέργεια της συνείδησης και των δυνατοτήτων της είναι πάντα επίκαιρη. Όταν μάλιστα η εποχή αμφισβητεί την αξία του ανθρώπου και υποτιμά τον οραματισμό του ως αντιπαραγωγικό, τότε θα πρέπει εμείς να βρούμε τη δύναμη για να “ονειρευτούμε” ένα κόσμο πιο όμορφο. Κάθε εποχή, είναι εποχή για όνειρα. Εάν τα πάντα γύρω σου προσπαθούν να σε πείσουν πως ζεις μια ζωή που δεν χωράει την αισιοδοξία και την ελπίδα, ο Καζαντζάκης σε προτρέπει και σε προκαλεί να το υπερβείς: ” Έχεις τα πινέλα, έχεις τα χρώματα, ζωγράφισε τον παράδεισο και μπες μέσα”. Σαν όνειρο…
Ραμπαλάκος Γιάννης. Ψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής (cretalive.gr)
