Γράφει η Δήμητρα Κρεμέτη, Ψυχίατρος – Ψυχοθεραπεύτρια MD, MSc
Η γνωστική θεραπεία αναπτύχθηκε από το Aaron Beck στις αρχές του 1960, ως μια δομημένη , βραχεία και προσανατολισμένη στο παρόν ψυχοθεραπεία για την κατάθλιψη, με στόχο την αντιμετώπιση των τρέχοντων προβλημάτων του ασθενούς και την τροποποίηση του δυσλειτουργικού τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς του. Έκτοτε η θεωρία αυτή έχει προσαρμοστεί με επιτυχία σε έναν μεγάλο αριθμό ψυχιατρικών διαταραχών.
Η γνωστική θεραπεία βασίζεται στο γνωστικό μοντέλο, που διατυπώνει την άποψη ότι ο τρόπος που ερμηνεύουμε τα γεγονότα και τις καταστάσεις της ζωής μας, έχει επίδραση στο πώς αισθανόμαστε και στο πώς συμπεριφερόμαστε ως απάντηση σε αυτά. Δηλαδή, δεν είναι η κατάσταση αυτή καθαυτή που δημιουργεί το πρόβλημα, αλλά ο τρόπος με τον οποίο την ερμηνεύουμε ή το νόημα που αποδίδουμε σε αυτή. Αν για παράδειγμα ένα άτομο εκτιμήσει μια κατάσταση ως εκφοβιστική, θα βιώσει έντονο άγχος και θα προσπαθήσει να δραπετεύσει και να την αποφύγει.
Στη γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία η συνεργασία μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου διέπεται από την αρχή «της συνεργασίας για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημά σου» και όχι τον αφορισμό «Εγώ θα σε θεραπεύσω». Έτσι, ο θεραπευτής καλείται να καταλάβει με ποιον τρόπο ο θεραπευόμενος δομεί τον κόσμο μέσα του και πως αυτό μπορεί να τον επηρεάζει συναισθηματικά ή να έχει επιπτώσεις στη συμπεριφορά του. Με την αναγνώριση των «λαθών» στον τρόπο σκέψης του, ξεκινά και η διαδικασία της αλλαγής, ώστε ο θεραπευόμενος να αποκτήσει πιο λειτουργικούς τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς.
Ο τελικός στόχος της γνωστικής συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας, δεν είναι να μάθει το άτομο να κάνει «ωραίες», «θετικές» σκέψεις. Κάνοντας κανείς «ωραίες» σκέψεις, μπορεί να παραβλέψει σημαντικές ενδείξεις που υπάρχουν γύρω του και οι οποίες τον ειδοποιούν ότι κάτι δεν πάει καλά. Η γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία ενθαρρύνει την προσπάθεια των ανθρώπων να διακρίνουν όσες περισσότερες πλευρές ενός προβλήματος μπορούν, τις Θετικές, τις Αρνητικές και τις Ουδέτερες, ώστε να είναι σε θέση να καταλήξουν σε πιο σωστά συμπεράσματα και λύσεις. Ο τελικός λοιπόν στόχος είναι να μάθουμε να σκεφτόμαστε ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΑ.
Τα βασικά σημεία της Γνωστικής- Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας θα μπορούσαν να συνοψιστούν στα εξής:
-Αρχικά δίνει έμφαση στο παρόν
-Είναι προσανατολισμένη σε στόχους και επικεντρωμένη σε προβλήματα
-Είναι χρονικά περιορισμένη και δομημένη διαδικασία
-Απαιτεί τη δημιουργία μιας σταθερής θεραπευτικής συμμαχίας και δίνει έμφαση στη συνεργασία και στην ενεργό συμμετοχή του θεραπευόμενου
-Βασίζεται στο διαρκώς εξελισσόμενο τρόπο κατανόησης του ατόμου και των προβλημάτων του με γνωστικούς όρους.
-Χρησιμοποιεί μια ποικιλία τεχνικών για να αλλάξει τον τρόπο σκέψης, τη διάθεση και τη συμπεριφορά του θεραπευόμενου.
-Είναι εκπαιδευτική: επιδιώκει να διδάξει στο θεραπευόμενο πώς να αναγνωρίζει , να αξιολογεί και να απαντά στις δυσλειτουργικές σκέψεις και πεποιθήσεις του και δίνει έμφαση στην πρόληψη των υποτροπών.
