Μήπως το παιδί τρέμει στον ύπνο του; Πιθανόν, να βιώνει διάφορες συγκινησιακές εντάσεις…
Της Αλεξάνδρας Καππάτου, Ψυχολόγου – Παιδοψυχολόγου
Οι γονείς της 4χρονης Βίκυ ζήτησαν επειγόντως τη βοήθειά μου, γιατί η μικρή τους ξεκίνησε εδώ και ένα μήνα να ξυπνά κάθε δύο με τρία βράδια και να ουρλιάζει, έχοντας ανοιχτά τα μάτια. Λέει ακατάληπτα πράγματα και, όταν προσπαθούν να την ηρεμήσουν, τους σπρώχνει και χειροτερεύει. Η κρίση διαρκεί περίπου 15 λεπτά – μια φορά μάλιστα διήρκεσε 30 λεπτά. «Είμαστε σε απόγνωση, δεν μπορούμε να την ηρεμήσουμε, νιώθουμε ότι το παιδάκι μας υποφέρει, τι μπορεί να έχει πάθει;» ρωτούν οι γονείς.
Ας δούμε λίγο το ιστορικό της οικογένειας.
Η Βίκυ είναι το πρώτο παιδί και έχει μία αδελφή 15 μηνών, η οποία είχε αρρωστήσει το τελευταίο διάστημα και νοσηλεύτηκε για δέκα μέρες. Η μητέρα απουσίασε με το μικρό παιδάκι της. Το διάστημα αυτό η Βίκυ έμενε με τη γιαγιά της στο σπίτι της και δεν παρουσίαζε κανένα πρόβλημα. Έδειχνε όμως κάποιες στιγμές ανήσυχη και μελαγχολική και ρωτούσε πότε θα γυρίσουν σπίτι η μητέρα και το μωρό. Τα προβλήματα ξεκίνησαν κάποια βράδια αφότου επέστρεψαν. Η Βίκυ άρχισε να φωνάζει δραματικά μέσα στον ύπνο της, να έχει αγωνία. «Δεν ήξερα τι να κάνω, την πήρα αγκαλιά, αλλά εκείνη άρχισε να ουρλιάζει περισσότερο και μ’ έπιασε απελπισία» λέει η μητέρα. «Με πιάνουν τα κλάματα, δεν αντέχω να βλέπω το παιδί μου να υποφέρει. Τι συμβαίνει, μήπως φταίω εγώ…»
Οι γονείς της Βίκυ δικαιολογημένα ταράζονται. Ο νυχτερινός τρόμος είναι ένα δραματικό επεισόδιο, το οποίο χαρακτηρίζεται από έντονη αγωνία και πανικό, που κάποτε ίσως αγγίζει τον παροξυσμό. Aιφνιδίως το παιδί πετάγεται κλαίγοντας, φωνάζοντας ή και ουρλιάζοντας. Tα μάτια του είναι ανοιχτά και η έκφραση του προσώπου του τρομαγμένη. Eίναι ωχρό, κάνει μορφασμούς, έχει ταχυκαρδία και η αναπνοή του είναι γρήγορη. Δεν αναγνωρίζει το περιβάλλον ούτε τη μητέρα του και φαίνεται αδύνατον να δεχθεί οποιαδήποτε συζήτηση. Bρίσκεται σε αληθινή νοητική σύγχυση. Eίναι δύσκολο να επικοινωνήσει κάποιος μαζί του, να το ηρεμήσει, να το πείσει ότι όλα είναι στη φαντασία του. H κρίση διαρκεί μερικά λεπτά. Mόλις τελειώσει, το παιδί ηρεμεί και ξανακοιμάται σύντομα. Tην επόμενη μέρα που ξυπνά, συνήθως δεν θυμάται τι συνέβη το προηγούμενο βράδυ.
Oι νυχτερινοί τρόμοι παρουσιάζονται στο 3-4% των παιδιών ηλικίας από 18 μηνών μέχρι και τα 6 χρόνια ή και πιο αργά. Σχετίζονται με τη φυσιολογική πορεία ωρίμανσης του νευρικού συστήματος. Είναι αποτέλεσμα μιας απότομης μετάβασης από τον Non REM ύπνο στον REM και συμβαίνει στην αρχή του ύπνου (15-90 λεπτά). Το επεισόδιο διαρκεί από 5 μέχρι 20 λεπτά, συνήθως, που όμως φαίνονται αιωνιότητα στους αναστατωμένους γονείς.
Eνδέχεται να είναι ένα μεμονωμένο επεισόδιο, που δεν θα επαναληφθεί ποτέ. Στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, τα επεισόδια επαναλαμβάνονται μερικές φορές μεταξύ 3 και 6 ετών και μετά εξαφανίζονται. Πολύ σπάνια η συχνότητά τους είναι τακτική ή και καθημερινή. Aν είναι μια κατάσταση επαναλαμβανόμενη, ίσως είναι ένδειξη της αδυναμίας του παιδιού να επεξεργαστεί καλύτερες «ψυχικές άμυνες». Πιθανόν, το παιδί βιώνει διάφορες συγκινησιακές εντάσεις, που προέρχονται από περιβαλλοντικά προβλήματα, ή κάποιο τραυματικό γεγονός. Ίσως χρειαστεί σ’ αυτή την περίπτωση η βοήθεια ειδικού. H πρόγνωση εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως από την ένταση, τη συχνότητα που παρουσιάζεται, τη διάρκεια και την ηλικία κατά την οποία πρωτοεμφανίστηκε καθώς και από τη σύνδεσή της με άλλες ψυχοπαθολογικές καταστάσεις.
Οι γονείς καλό είναι…
# Να διατηρούν την ψυχραιμία τους, να μην πανικοβάλλονται και να μην απελπίζονται.
# Να γνωρίζουν ότι πρόκειται για μια παροδική κατάσταση.
# Να καθησυχάζουν τα παιδιά τους, τονίζοντας διακριτικά την παρουσία τους.
# Να μην προσπαθούν να ξυπνήσουν το παιδί από ένα νυχτερινό τρόμο, γιατί θα του προκαλέσουν σύγχυση.
# Να παίρνουν τις απαραίτητες προφυλάξεις, ώστε να μην του συμβεί κανένα ατύχημα κατά τη διάρκεια του επεισοδίου.
# Να αποφεύγουν την έκθεση των παιδιών σε φοβογόνα ερεθίσματα, π.χ. προγράμματα ή ταινίες της τηλεόρασης που προορίζονται για ενηλίκους.
