Η Παγκόσμια Ημέρα Αγκαλιάς, στις 21 Ιανουαρίου, μπορεί να μην έχει καταγραφεί επίσημα ως παγκόσμια ημέρα από τον ΟΗΕ, ωστόσο είναι εδώ κάθε χρόνο για να μας υπενθυμίσει τα οφέλη της για την υγεία και την ψυχική μας ισορροπία.
Η Virginia Satir, ψυχαναλύτρια και ειδική παιδοψυχολόγος, υποστηρίζει ότι χρειαζόμαστε 4 αγκαλιές την ημέρα για να επιβιώσουμε, 8 για να διατηρηθούμε και 12 για να εξελιχθούμε.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τα οφέλη της αγκαλιάς είναι πολλά για την υγεία μας. Η αγκαλιά μάς συνδέει με τα άτομα που αγαπάμε, μάς κάνει πιο ευτυχισμένους, μειώνει το στρες και την κατάθλιψη και βελτιώνει τις κοινωνικές δεξιότητες. Δεν είναι όμως όλες οι αγκαλιές το ίδιο και ιδιαίτερα για τα παιδιά.
Ποια αγκαλιά είναι ασφαλής για το παιδί μου; Πώς θα του μιλήσω για τον αυτοσεβασμό, την οριοθέτηση και τη συναίνεση χωρίς να το πλημμυρίσω με φόβο και φοβίες;
Μας απαντά η Φρόσω Φωτεινάκη, Συμβουλευτική Ψυχολόγος – Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια.
Η σχέση μας με τα αγγίγματα ξεκινά από τη στιγμή της γέννησής μας και μέχρι τα τρία έτη είναι μια βιωματική εμπειρία, ένα σύνολο από αγγίγματα που δεχόμαστε χωρίς να μπορούμε να αντιληφθούμε τι σημαίνει εαυτός, όρια σώματος, αυτοδιάθεση, συναίνεση. Από τα τρία μας χρόνια και έπειτα, μπορούμε να αντιληφθούμε σταδιακά, με τη βοήθεια των φροντιστών μας, πως το φίλτρο αποδοχής ή απόρριψης ενός αγγίγματος είναι το πώς αισθανόμαστε με αυτό.
Είναι πραγματικά εκπληκτικό πως, δουλεύοντας θεραπευτικά με ενήλικες, συνειδητοποιώ καθημερινά πως δεν έχουμε μάθει να λέμε «όχι», δεν έχουμε μάθει να λέμε «σταμάτα», δεν έχουμε μάθει να δηλώνουμε με σαφήνεια πως κάποιες κινήσεις/συμπεριφορές/λέξεις μάς παραβιάζουν· δεν έχουμε μάθει να βάζουμε τα όριά μας. Δεν έχουμε μάθει, επειδή δεν μας το έμαθαν.
Μεγαλώνοντας με την παρότρυνση να είμαστε «καλοί» για τους άλλους, χτίσαμε γενιές παραβιασμένων ψυχικά και σωματικά ανθρώπων, που φοβόνταν να αρνηθούν μια αγκαλιά μην τυχόν τους χαρακτηρίσουν «αγενείς», που ντρέπονταν να εκφράσουν την αλήθεια τους για να μην κριθούν, που έχασαν την ασφάλεια του εαυτού για να νιώσουν ασφαλείς στο σύνολο. Μα, δεν μπορείς να νιώσεις ασφαλής, αν δεν έχεις πρώτα προστατεύσει εσένα.
Ένα άγγιγμα που είναι ασφαλές και επιθυμητό είναι το άγγιγμα που μας κάνει να χαμογελάμε, να μη νιώθουμε ντροπή, να μην αγχωνόμαστε, να μην απορούμε, να μην πονάμε, να μην πιεζόμαστε.
Είναι σημαντικό επομένως για την αυτοπροστασία του παιδιού να καλλιεργούμε από πολύ νωρίς τη συζήτηση γύρω από το σώμα, τις αισθήσεις, τα συναισθήματα. Να το ενθαρρύνουμε να «ακούει» το σώμα του και να εμπιστεύεται το συναίσθημά του ώστε με πρακτικό τρόπο να αντιληφθεί το παιδί πόσο διαφορετικά νιώθουμε από αγκαλιά σε αγκαλιά και φυσικά πως το σώμα μας μάς λέει πάντα την αλήθεια!
Η ενημέρωση και η εκπαίδευση του παιδιού για τα όρια του σώματός του αποτελεί τη βάση της υγιούς ψυχοσεξουαλικής και κοινωνικοσυναισθηματικής του ανάπτυξης. Βοηθά και υποστηρίζει τα παιδιά να γνωρίσουν το δικαίωμά τους να λένε «όχι», το δικαίωμα της επιλογής αλλά ταυτόχρονα και το δικαίωμα του άλλου να ορίζει το δικό του σώμα, να τοποθετεί τα δικά του όρια.
«Να σε κάνω μια αγκαλιά;» από τις εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ
Το 2022 κυκλοφόρησε το βιβλίο της Φρόσως Φωτεινάκη «Να σε κάνω μια αγκαλιά;» από τις εκδόσεις ΔΙΟΠΤΡΑ, που μιλά για το αδιαμφισβήτητο δικαίωμα κάθε παιδιού να ορίζει τα όρια του σώματός του.
Το βιβλίο αυτό από τον τίτλο του κιόλας θέτει τη σπουδαία ερώτηση «Να σε κάνω μια αγκαλιά;», μια ερώτηση που κάθε παιδί έχει δικαίωμα να απαντά με ειλικρίνεια. Και φυσικά η Αντιγόνη, η ηρωίδα του βιβλίου, με αυτοσεβασμό και αυτοεκτίμηση προτείνει φράσεις ή ιδέες για κάθε παιδί που θέλει να βάλει ένα όριο: «Στοπ, δεν θέλω να αγκαλιαστώ», «Όχι, δεν νιώθω καθόλου άνετα με αυτό», «Μπορείτε να κάνετε λίγο πιο πέρα, παρακαλώ;», «Όταν λέω όχι, το εννοώ!».
Στο βιβλίο αυτό η ηρωίδα τολμάει να μιλήσει για τα αγγίγματα των συγγενών και των φίλων που δεν είναι επιθυμητά, για αυτά τα αγγίγματα που ακόμα και σήμερα συχνά επιβάλλονται στα παιδιά, που αν τυχόν αντιδράσουν και αρνηθούν μια αγκαλιά χαρακτηρίζονται ως «κακότροπα», «αγενή», «ντροπαλά», «απότομα».
Η Αντιγόνη προσκαλεί τα παιδιά να αγαπήσουν το σώμα τους, να βάζουν τα όριά τους με οδηγό το συναίσθημα και τον αυτοσεβασμό, και μιλάει για την αυτοπροστασία δίνοντας έμφαση στην αγάπη για τον εαυτό και όχι στον φόβο για τους ανθρώπους και τη ζωή.
