Από την Αλεξάνδρα Καππάτου, Ψυχολόγο – Παιδοψυχολόγο
Οι λέξεις «άγχος» και «στρες» είναι στην καθημερινότητα των γονιών που τρέχουν να τα προλάβουν όλα. Δουλειά, παιδιά, σύντροφο, φίλους… Όμως αυτό το άγχος δεν έχει αντίκτυπο μόνο στους ίδιους αλλά και στα παιδιά. Υπάρχει τρόπος να το θέσετε υπό έλεγχο για το καλό όλων;
Άγχος λίγο πολύ έχουμε όλοι, είτε είμαστε γονείς είτε όχι. Ωστόσο, οι άνθρωποι που έχουν παιδιά συχνά σκέφτονται ότι δεν έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις και τις απαιτήσεις που συνδέονται με τον γονεϊκό τους ρόλο. Φυσικά δεν το βιώνουν όλοι οι γονείς, ούτε όσοι το βιώνουν το κάνουν με τον ίδιον τρόπο και στον ίδιο βαθμό.
Όταν έχουμε άγχος, είναι πιο πιθανό να μας «ρουφήξει» και ως εκ τούτου να έχουμε εκνευρισμό, να είμαστε αφηρημένοι με αποτέλεσμα να γινόμαστε λιγότερο αποτελεσματικοί ως γονείς. Μπορεί π.χ. να απαντήσουμε απότομα σε μία ερώτηση των παιδιών, να ξεσπάσουμε αδικαιολόγητα επάνω τους ή να μας μιλάνε και να μην τους δίνουμε σημασία γιατί ίσως δεν τα ακούμε καν όντας απορροφημένοι στα δικά μας. Μπορεί επίσης να υποτιμούμε τις ανάγκες τους θεωρώντας ότι έχουν άλλα πράγματα προτεραιότητα. Με λίγα λόγια, το ανεξέλεγκτο στρες μας εμποδίζει να δείχνουμε στα παιδιά μας την κατάλληλη φροντίδα και στοργή που γνωρίζουμε πόσο καλό κάνουν και στα ίδια και στη σχέση μας μαζί τους. Όλα τα παραπάνω έχουν αποτυπωθεί και σε σχετικές έρευνες (Melissa Sturge-Apple et al., 2011)
Υπάρχουν και ενδείξεις ότι η χρόνια έκθεση στο γονεϊκό στρες μπορεί να έχει συνέπειες στην ανάπτυξη των παιδιών κάνοντας και τα ίδια πιο επιρρεπή στο άγχος και τις επιπτώσεις του (ελλιπείς κοινωνικές δεξιότητες, χαμηλή αυτοεκτίμηση κ.λπ.) και στην ενήλικη ζωή τους (Nephew & Bridges, 2011 /Meyer & Hamil, 2014).
Κι άλλες έρευνες πάντως, έχουν δείξει ότι το γονεϊκό άγχος είναι συχνά κομμάτι ενός φαύλου κύκλου καθώς αφενός το στρες των γονιών μπορεί να εντείνει τα προβλήματα συμπεριφοράς των παιδιών όμως είναι εξίσου εύκολο να συμβεί και το αντίστροφο, δηλαδή τα πιθανά θέματα συμπεριφοράς των παιδιών να στρεσάρουν τους γονείς συμβάλλοντας σε ένα κλίμα έντασης εκατέρωθεν (Baker et al., 2003 / Neece et al., 2012).
Πώς μπορείτε να το ελέγξετε;
Μην έχετε υπερβολικές απαιτήσεις από τον εαυτό σας
Οι γονείς συχνά καλούνται να παίξουν τον ρόλο του Σούπερμαν όμως αυτό δεν πρέπει να σας γίνει συνήθεια. Το να φτάνετε ή και να ξεπερνάτε τα όριά σας για να μην απογοητεύσετε κανέναν και να είστε τέλειοι σε όλα, απλά δεν είναι εφικτό. Κάντε λοιπόν ένα βήμα πίσω και αναλογιστείτε μήπως σας κρίνετε πολύ σκληρά. Αν η απάντηση είναι ναι, ξεκινήστε σήμερα κιόλας να δουλεύετε για να γίνετε πιο ρεαλιστές και πιο ήπιοι.
Καταστρώστε πλάνο
Αντί να νιώθετε ένοχοι για κάθε τι που δεν προλαβαίνετε ή δεν έχετε την ενέργεια να κάνετε, προσπαθήστε να δράσετε προληπτικά κάνοντας ένα –όσο γίνεται- πιο σφιχτοδεμένο σχεδιασμό των υποχρεώσεών σας.
Βάλτε προτεραιότητες
Όταν λέμε να κάνετε έναν καλό προγραμματισμό των υποχρεώσεών σας, δεν εννοούμε να στριμώξετε όλα όσα έχετε να κάνετε και να τρέξετε για να προλάβετε τα πάντα. Πηγαίνετε έως εκεί που μπορείτε χωρίς να εξαντλείτε τον εαυτό σας δίνοντας προτεραιότητα στα πιο σημαντικά αναλόγως των συνθηκών.
Δοκιμάστε στρατηγικές καταπολέμησης του άγχους
Αναπνοές, διαλογισμός ,… Στο διαδίκτυο μπορείτε να βρείτε οδηγίες και προγράμματα που μπορούν να σας βοηθήσουν. Ωστόσο αγχολυτικά μπορούν να δράσουν και πιο απλές πρακτικές όπως μια σύντομη βόλτα, να ακούσετε ένα αγαπημένο σας τραγούδι, να δείτε μία ταινία, να ασχοληθείτε μισή ώρα με τα φυτά σας κ.λπ. Γενικά, έχετε υπ’ όψιν σας ότι οι δραστηριότητες σε εξωτερικό χώρο μπορούν να μειώσουν τα συμπτώματα του άγχους, οπότε επιδιώξτε τες περισσότερο.
Ζητήστε υποστήριξη
Μιλήστε με τον/τη σύντροφό σας, τα παιδιά σας αν είναι σε κατάλληλη ηλικία, σε συγγενείς και φίλους και ζητήστε τους να σας βοηθούν κάποιες φορές. Π.χ. μοιραστείτε τις καθημερινές δουλειές του σπιτιού και τις υποχρεώσεις των παιδιών με τον/τη σύντροφό σας, ζητήστε στα παιδιά να στρώνουν το τραπέζι ή να συγυρίζουν το δωμάτιό τους, ζητήστε από τους γονείς σας να κρατάνε αν μπορούν τα παιδιά μερικές ώρες το ΣΚ για να ασχοληθείτε με κάτι που σας ευχαριστεί.
Δώστε σαφείς οδηγίες στα παιδιά
Για να μειωθούν έστω και λίγο ο εκνευρισμός και οι υπόλοιπες πηγές άγχους στο σπίτι, προσπαθήστε ό,τι ζητάτε από τα παιδιά να το κάνετε με σαφή τρόπο έτσι ώστε να αυξάνετε τις πιθανότητες να κατανοήσουν τι πρέπει να κάνουν και να το κάνουν όντως. Προσπαθήστε, τα πράγματα που τους αναθέτετε να είναι αντίστοιχα της ηλικίας τους, ο τόνος σας όταν τους μιλάτε, να είναι σταθερός αλλά όχι επιτακτικός ή υποτιμητικός και πάντα να δείχνετε ότι αναγνωρίζετε τη συνεισφορά τους.
Βρείτε τι σας αγχώνει
Προσπαθήστε να κάνετε μια λίστα με τα πράγματα που αποτελούν για εσάς τις σοβαρότερες πηγές άγχους και αναζητήστε τρόπους να τις αντιμετωπίσετε. Π.χ. σταματήστε να παρακολουθείτε συστηματικά τα νέα, κλείνετε το κινητό σας μισή ώρα την ημέρα, κάντε ένα διάλειμμα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αναρτήστε ένα ημερολόγιο τοίχου και σημειώνετε τα πιο σημαντικά που πρέπει να γίνουν μέσα στη μέρα, πείτε «όχι» σε επιπλέον ανάληψη ευθύνης στη δουλειά κ.λπ.
Πείτε «ναι» σε κάθε ευχάριστο διάλειμμα
Ένα αστείο, το χαμόγελο του παιδιού σας, μια καθημερινή «γκάφα», μια ευχάριστη ανάμνηση που σας ήρθε στο μυαλό… Κάθε ευκαιρία που σας κάνει να ξεχνιέστε, πρέπει να είναι καλοδεχούμενη και να την αφήνετε να σας «ξεκουράζει» γιατί όπως δείχνουν και έρευνες, ότι μικρά διαλείμματα όπως τα παραπάνω αποσυμφορούν τον εγκέφαλό μας από το στρες και προάγουν την ηρεμία του (Bennett, 2003 / Norman et al., 2014 / Mizugaki et al., 2015).
Προσέξτε τον τρόπο ζωής σας
Η ισορροπημένη διατροφή και η άσκηση είναι δύο από τους πιο δυνατούς συμμάχους μας απέναντι στο άγχος. Φρούτα, λαχανικά, καλομαγειρεμένα και όχι βαριά φαγητά, λιγότερη καφεΐνη και αλκοόλ, και όση περισσότερη κίνηση μπορείτε. Ακόμα και αν δεν μπορείτε να γυμναστείτε συστηματικά ένα 20λεπτο πρόγραμμα από το ίντερνετ, ένα γρήγορο τρέξιμο ή έστω να κάνετε τις δουλειές σας με τα πόδια και όχι με το αυτοκίνητο, ακόμα και οι διατάσεις σε ένα διάλειμμα από τη δουλειά, μπορούν να κρατήσουν το στρες λίγο πιο μακριά σας.
Δείτε την καλή πλευρά
Το να βλέπουμε τα πράγματα με χιούμορ και αισιοδοξία είναι ένα από τα μεγαλύτερα όπλα μας στη μάχη με το στρες. Την επόμενη φορά λοιπόν που θα πέσετε σε κίνηση ενώ βιάζεστε, αντί να εκνευριστείτε ως συνήθως, προτιμήστε να μιλήσετε με μια φίλη σας την ώρα που είστε κολλημένοι ή να ακούσετε την αγαπημένη σας μουσική κλπ. Ακόμα και αν δεν τα καταφέρνετε πάντα, αξίζει να το προσπαθείτε για τις φορές που το πετυχαίνετε.
Δείξτε πρακτικό πνεύμα
Προσπαθήστε να σηκώνεστε ένα τέταρτο νωρίτερα, να κάνετε όση προετοιμασία μπορείτε από το προηγούμενο βράδυ (π.χ. να έχετε βρει τα ρούχα σας καθώς και των παιδιών σας ,να ετοιμάσετε το κολατσιό των παιδιών, το ταπεράκι σας για τη δουλειά κ.λπ.), σημειώνετε τις υποχρεώσεις σας καθημερινά στην ατζέντα σας, προσπαθήστε πρώτα να ξεμπερδεύετε με ένα πράγμα και μετά να περνάτε στο επόμενο και όχι να τα κάνετε όλα μαζί, κάντε πρώτα τα πιο δύσκολα για να φεύγουν από τη μέση κ.λπ.
Απευθυνθείτε σε ειδικό ψυχικής υγείας
Αν το άγχος σας πνίγει και δεν μπορείτε να το διαχειριστείτε παρόλες τις προσπάθειές σας, η επίσκεψη σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας μπορεί να σας φανεί πολύ βοηθητική.
