Από την Αλεξάνδρα Καππάτου ψυχολόγο – παιδοψυχολόγο
Πώς θα την καταλάβετε
Οι γονείς της δεκατριάχρονης Δανάης ζήτησαν τη βοήθειά μου, γιατί εδώ και έναν χρόνο περίπου η Δανάη σταδιακά σταμάτησε να μιλά δυνατά μπροστά και σε συγγενικά ακόμα πρόσωπα. Στο σχολείο στην αρχή απαντούσε ψιθυριστά, τώρα δεν απαντά καθόλου. Μέχρι και στους γονείς της αποφεύγει να απευθυνθεί όταν είναι άλλοι παρόντες, ακόμα και γνωστοί της, και, αν κάποιος τη ρωτήσει κάτι, στέκεται ακίνητη. Αυτή η κατάσταση τούς ανησυχεί. Ήρθε η Δανάη, και στην πρώτη μας συνάντηση απαντούσε στην αρχή γραπτά στα ερωτήματά μου και στη συνέχεια μου μι- λούσε χαμηλόφωνα. Η Δανάη παρουσιάζει επιλεκτική βωβότητα.
Η επιλεκτική βωβότητα είναι μια αγχώδης διαταραχή που χαρακτηρίζεται από την αποτυχία του παιδιού να μιλήσει ή να διαβάσει ή να τραγουδήσει, σε περιστάσεις που είναι υποχρεωμένο να το κάνει, όπως στο σχολείο, για να κάνει φίλους, μπροστά σε αγνώστους ή και σε συγγενείς κ.λπ. Το παιδί μπορεί να στέκεται ακίνητο και ανέκφραστο ή να γυρίσει αλλού το κεφάλι, να αποφεύγει τη βλεμματική επαφή κ.λπ.
Ωστόσο, σε άλλες συνθήκες, όπως δηλαδή στο οικείο περιβάλλον του σπιτιού του, μιλά κανονικά. Το παιδί με επιλεκτική βωβότητα όμως μπορεί να αποφύγει να μιλήσει ακόμα και στους γονείς του αν είναι άλλοι μπροστά. Μπορεί επίσης να μη μιλάει σε συμμαθητές του ή να χρησιμοποιεί χειρονομίες και νοήματα για να υποκαταστήσει τον προφορικό λόγο.
Τι είναι καλό να ξέρετε
Η διαταραχή είναι εύκολο να μη γίνει αντιληπτή ή να υπο- βαθμιστεί, καθώς το περιβάλλον του παιδιού μπορεί να θεωρήσει πως είναι απλώς ντροπαλό και ότι η κατάσταση θα βελτιωθεί όσο μεγαλώνει. Επίσης, είναι μάλλον σπάνια και συχνά δεν γίνεται αμέσως αντιληπτή ούτε καν από παι- διάτρους ή άλλους ειδικούς, είτε μπορεί να παρερμηνευτεί ως μια μορφή αυτισμού.
Μια άλλη συχνή παρεξήγηση είναι πως η επιλεκτική βωβότητα αποτελεί αντίδραση σε κάποιο τραυματικό γεγονός. Ωστόσο, τα παιδιά που σταματούν να μιλάνε μετά από κάποια τραυματική εμπειρία συνήθως δεν μιλάνε σε όλες τις περιπτώσεις, όχι μόνον υπό συγκεκριμένες συνθήκες.
Συχνά, επίσης, το περιβάλλον του παιδιού μπορεί να πιστεύει πως το παιδί αρνείται να μιλήσει ή έχει απλώς αντι- δραστικό χαρακτήρα.
Ωστόσο, η συγκεκριμένη άρνηση δεν είναι εσκεμμένη, αλλά οφείλεται σε αδυναμία του παιδιού να αρθρώσει λόγο υπό αυτές τις συνθήκες.
Οι λόγοι που μπορεί να συνηγορήσουν στην εμφάνιση της επιλεκτικής βωβότητας είναι πιθανόν η υπερπροστατευτικό- τητα από τη μεριά των γονιών ή αντίστοιχες δικές τους συμπε- ριφορές.
Συχνά μπορεί να συνυπάρχουν και άλλες διαταρα- χές άγχους, που ίσως συμβάλλουν στην εμφάνιση αυτής της διαταραχής (π.χ. κοινωνική αγχώδης διαταραχή, διαταραχή άγχους αποχωρισμού κ.λπ.).
