Συχνά στα πλαίσια της διαπαιδαγώγησης, οι έννοιες της τιμωρίας και της πειθαρχίας συχνά συγχέονται. Τελικά, πρέπει να πειθαρχήσουμε το παιδί ή να το τιμωρήσουμε; Μας απαντά η Κάτια Σκλιοπίδη, Ειδική Παιδαγωγός, Σύμβουλος Γονέων.
Άλλο πειθαρχία, άλλο τιμωρία. Και οι δύο τύποι αυτοί γονεϊκής συμπεριφοράς, έχουν σκοπό να διδάξουν και να διαπαιδαγωγήσουν το παιδί. Η διαφορά τους έγκειται στο πως επιδρά η καθεμιά στο δεσμό γονέα – παιδιού, ενώ ταυτόχρονα διδάσκει. Μερικές φορές η τιμωρία είναι αποτελεσματική, με την έννοια ότι εξασφαλίζει την συμμόρφωση του παιδιού αλλά με μεγάλο κόστος για τη συναισθηματική του σχέση με το γονέα.
Γιατί λέμε «όχι» στην τιμωρία
Η τιμωρία αποσυνδέει, αποξενώνει το παιδί από το γονέα. Επίσης προκαλεί στο παιδί θυμό, πικρία, διάθεση εκδίκησης, φόβο, υποταγή ή παθητική επιθετικότητα. Στο γονέα, από την άλλη, προκαλεί αίσθηση ενοχής καθώς κανείς δεν θέλει να βλέπει το παιδί του να υποφέρει για πολύ.
Η τιμωρία στοχεύει στην δράση «κατόπιν εορτής». Επικεντρώνεται στο παρελθόν, αγνοεί τα συναισθήματα και την αξιοπρέπεια του παιδιού, υπονομεύει την αυτοεκτίμηση του και τελικά το παιδί βιώνει αρνητικά συναισθήματα για το ίδιο. Προκαλεί διάθεση απομάκρυνσης και το παιδί νιώθει ότι δεν το κατανοούν. Οδηγεί σε αγώνες εξουσίας καθώς ικανοποιούνται μόνο οι ανάγκες του γονέα. Δημιουργεί απομόνωση διότι ο γονέας αποφασίζει μόνος του για την επίλυση του προβλήματος. Δεν προσφέρει εξηγήσεις, δεν οδηγεί στον αυτοέλεγχο και τελικά παιδί και γονέας αποξενώνονται και η σχέση τραυματίζεται.
«Ναι» στην πειθαρχία!
Η πειθαρχία, αντίθετα, εμπεριέχει το σεβασμό και την φροντίδα, και δίνει έμφαση στην σχέση. Η πειθαρχία ποτέ δεν πληγώνει σκόπιμα και δημιουργεί και στα δύο μέρη την αίσθηση της σύνδεσης.
Η πειθαρχία στοχεύει στη πρόληψη. Επικεντρώνεται στο μέλλον, εμπεριέχει τον αμοιβαίο σεβασμό των συναισθημάτων και της αξιοπρέπειας, τονώνει την αυτοεκτίμηση και τελικά το παιδί νιώθει καλά με τον εαυτό του. Προσφέρει στο παιδί κίνητρο και ενθάρρυνση για να καταφέρει καλύτερα την επόμενη φορά και νιώθει ότι το κατανοούν.
Η πειθαρχία περιορίζει τους αγώνες εξουσίας, καθώς ικανοποιούνται οι ανάγκες και του γονέα και του παιδιού. Υπάρχει ομαλή συνύπαρξη γονέα και παιδιού διότι αποφασίζουν μαζί για την επίλυση του προβλήματος .Διδάσκει στο παιδί τον αυτοέλεγχο και το πιο σημαντικό, παιδί και γονέας έρχονται πιο κοντά και η σχέση τους εμπλουτίζεται.
Στα πλαίσια της δημιουργικής πειθαρχίας, ο γονέας οφείλει να ακούει το παιδί, να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του, να γίνεται ο ίδιος πρότυπο για το παιδί, να χρησιμοποιεί δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και διαπραγμάτευσης. Ο γονέας πρέπει να τηρεί τις υποσχέσεις του προς το παιδί και να έχει σταθερότητα στα «όχι» του.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι, τα παιδιά έχουν ανάγκη να μάθουν να σκέφτονται αυτόνομα, να κατακτούν την αυτό-έγκρισή τους και όχι απλώς την έγκριση των άλλων. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να νιώθουν ότι οι γονείς τα αποδέχονται και τα εκτιμούν συνεχώς και όχι μόνο όταν κάνουν κάτι σωστά!
