Κατά τη διάρκεια της κύησης, ακολουθείται ένα πρωτόκολλο εξετάσεων, προκειμένου να ελέγχεται η ανάπτυξη του εμβρύου, η υγεία της μητέρας και η εξέλιξη της κύησης.
«Η απόφαση να κάνεις παιδί είναι πραγματικά βαρυσήμαντη. Αποφασίζεις ν’ αφήσεις την καρδιά σου να κυκλοφορεί έξω από το σώμα σου για πάντα», έχει πει η Αμερικανίδα συγγραφέας, Ελίζαμπεθ Στόουν και σίγουρα η άποψη αυτή εκφράζει πολλές μητέρες, αν όχι όλες. Η αγάπη της μάνας, τις περισσότερες φορές, έχει αφετηρία την εγκυμοσύνη, όπου ξεκινούν και οι πρώτες αγωνίες, τα άγχη και… οι θυσίες.
Ένα τεστ ούρων, από αυτά που πωλούνται στα φαρμακεία, μπορεί να επιβεβαιώσει μία εγκυμοσύνη σε ποσοστό 99%. Η απόλυτη επιβεβαίωση, όμως, έρχεται με μία λήψη αίματος και εργαστηριακή ανίχνευση της β – χοριακής γοναδοτροπίνης, μιας ορμόνης η οποία εκκρίνεται κατά τη διάρκεια της κύησης.
Η εγκυμοσύνη υπολογίζεται από την πρώτη μέρα της τελευταίας περιόδου και διαρκεί σαράντα εβδομάδες. Χωρίζεται σε τρία τρίμηνα, τα οποία όμως δεν είναι ίσα σε διάρκεια. Το πρώτο τρίμηνο διαρκεί από την αρχή της εγκυμοσύνης έως την δωδέκατη εβδομάδα, το δεύτερο τρίμηνο από την δωδέκατη εβδομάδα έως την εικοστή τέταρτη και το τρίτο από την εικοστή τέταρτη εβδομάδα έως τον τοκετό.
Όλο αυτό το διάστημα η έγκυος παρακολουθείται από το γιατρό και υποβάλλεται σε μία σειρά εξετάσεων, για τις οποίες θα μας ενημερώσει η Μαιευτήρας- Γυναικολόγος, Σταυρούλα Ευθυμιάδη.
1η επίσκεψη στο γυναικολόγο
Αφού λάβει ένα πλήρες ιατρικό ιστορικό, ο/η γιατρός υποβάλλει την έγκυο σε γενική κλινική και γυναικολογική εξέταση, μετράει το σωματικό της βάρος και την αρτηριακή της πίεση.
Υπερηχογράφημα
Στη συνέχεια γίνεται το υπερηχογράφημα με το οποίο ελέγχεται ο αριθμός των εμβρύων και η βιωσιμότητά τους καθώς και το ενδεχόμενο εξωμήτριας κύησης. Επίσης, προσδιορίζεται η ηλικία της εγκυμοσύνης και υπολογίζεται η πιθανή ημερομηνία τοκετού.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της κύησης η γυναίκα υποβάλλεται σε μηνιαίο τακτικό έλεγχο.
Α΄ τρίμηνο
Εργαστηριακές εξετάσεις (προγεννητικός έλεγχος)
- Γενική εξέταση αίματος, για να διαπιστωθεί η ομάδα αίματος, να καθοριστεί το Rhesus και να ελεγχθούν τα επίπεδα αιμοσφαιρίνης, ο αιματοκρίτης, τα λευκά αιμοσφαίρια για τυχόν φλεγμονές και ο αριθμός των αιμοπεταλίων που δείχνουν την πήξη του αίματος.
- Γενική εξέταση ούρων, προκειμένου να ελεγχθεί η γενική κατάσταση του ουροποιητικικού συστήματος καθώς και το ενδεχόμενο νεφροπαθειών, λευκομάτων στα ούρα, σακχάρου κ.ά.
- Ηλεκτροφόρηση αιμοσφαιρίνης για να διαπιστωθεί αν η μέλλουσα μητέρα είναι φορέας (στίγμα) μεσογειακής ή δρεπανοκυτταρικής αναιμίας.
- Προαιρετικά, ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ), προκειμένου να ελεγχθεί η κατάσταση της καρδιάς και ιδιαίτερα σε σχέση με τις αλλαγές του όγκου αίματος που παρατηρούνται κατά την κύηση.
- Αυστραλιανό αντιγόνο για ηπατίτιδα Β καθώς και αντισώματα ηπατίτιδας C, ερυθράς, τοξοπλάσμωσης, μεγαλοκυτταροϊού. Προαιρετικά μπορεί να γίνει και έλεγχος για HIV/AIDS και σύφιλη.
- Καλλιέργεια κολπικού υγρού για ανίχνευση μικροβίων που μπορεί να επηρεάσουν την έκβαση της εγκυμοσύνης, όπως στρεπτόκοκκος Β, gardenela vaginalis, βλεννόρροια, τριχομονάδες, χλαμύδια, μυκόπλασμα, ουρεόπλασμα κ.ά.
Αυχενική διαφάνεια
Ανάμεσα στην 11η και τη 14η εβδομάδα, γίνεται και έλεγχος της αυχενικής διαφάνειας (πάχος του ιστού πάνω από τον αυχένα του εμβρύου), για τυχόν χρωμοσωμικές ή άλλες συγγενείς ανωμαλίες.
Ταυτόχρονα ελέγχονται τα επίπεδα δύο ορμονών στο αίμα, της ελεύθερης β- χοριακής γοναδοτροπίνης και της PAPP-A (ορμόνη που παράγεται ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης). Τα αποτελέσματα των εξετάσεων συνυπολογίζονται από ένα ειδικό λογισμικό και προκύπτει η στατιστική πιθανότητα για χρωμοσωμικές ή άλλες συγγενείς ανωμαλίες.
Β΄ τρίμηνο
A-test
Εφαρμόζεται σε περίπτωση που η έγκυος δεν έχει υποβληθεί στον έλεγχο του Α΄ τριμήνου (αυχενική διαφάνεια και βιοχημικές εξετάσεις), μεταξύ της 16ης και 18ης εβδομάδας. Περιλαμβάνει βιοχημικό έλεγχο και απλό υπερηχογράφημα. Και σε αυτήν την περίπτωση, τα αποτελέσματα των εξετάσεων συνυπολογίζονται από ένα ειδικό λογισμικό και προκύπτει η στατιστική πιθανότητα μογγολισμού (σύνδρομο Down) και άλλων χρωμοσωμικών ανωμαλιών.
Υπερηχογράφημα Β΄ επιπέδου
Πραγματοποιείται μεταξύ της 20ης και 24ης εβδομάδας για τον πλήρη και λεπτομερή έλεγχο της ανατομίας του εμβρύου.
Γ΄ τρίμηνο
Υπερηχογραφικός έλεγχος
Γίνεται μετά την 28η εβδομάδα, για να διαπιστωθεί η πλήρης ανάπτυξη και η γενική κατάσταση του εμβρύου. Συμπεριλαμβάνει και το Doppler των αγγείων του εμβρύου και των μητριαίων αγγείων της μητέρας.
Καμπύλη σακχάρου
Δοκιμασία ανοχής στη γλυκόζη, η οποία πραγματοποιείται μεταξύ της 24ης και 28ης εβδομάδας για το ενδεχόμενο διαβήτη κύησης. Ο πρώτος έλεγχος γίνεται ενώ η γυναίκα είναι νηστική, ο δεύτερος μία ώρα μετά τη λήψη της γλυκόζης και ο τρίτος δύο ώρες μετά τη λήψη της γλυκόζης.
Επεμβατικές διαγνωστικές μέθοδοι
Όταν η ο προηγούμενος έλεγχος δείξει κάποια παθολογία και η στατιστική πιθανότητα για τρισωμία (π.χ. σύνδρομα Down, Edwards, Patau) είναι μεγάλη εφαρμόζονται επεμβατικές διαγνωστικές εξετάσεις.
Βιοψία τροφοβλάστης (CVS)
Η βιοψία τροφοβλάστης ή αλλιώς βιοψία χοριακής λάχνης γίνεται με την εισαγωγή μιας λεπτής βελόνας διαμέσου του κοιλιακού τοιχώματος στο τοίχωμα της μήτρας και από εκεί στις χωριακές λάχνες (πρώιμος πλακούντας). Με την ειδική βελόνα λαμβάνεται μια μικρή ποσότητα χοριακών λαχνών, η οποία αποστέλλεται στο εργαστήριο. Είναι μια εξέταση παρόμοια με την αμνιοπαρακέντηση με τη διαφορά ότι λαμβάνεται δείγμα ιστού που βρίσκεται έξω απ’ τον αμνιακό σάκο. Το πλεονέκτημα της μεθόδου αυτής είναι ότι γίνεται νωρίτερα απ’ την αμνιοπαρακέντηση, μετά τη 10η εβδομάδα και αν διαπιστωθεί κάποια ανωμαλία στο έμβρυο, μπορεί να γίνει διακοπή της κύησης με μεγαλύτερη ασφάλεια.
Αμνιοπαρακέντηση
Ο γιατρός με μια βελόνα τρυπά την κοιλιά και τη μήτρα και φτάνει στον αμνιακό σάκο, μέσα στον οποίο βρίσκεται το έμβρυο. Με τη βελόνα λαμβάνει αμνιακό υγρό, το οποίο περιλαμβάνει και κύτταρα του εμβρύου, με στόχο την ανίχνευση ή όχι χρωμοσωμικών ανωμαλιών. Η εξέταση έχει μεγάλη ακρίβεια, όμως, επειδή συνδέεται με ελάχιστο κίνδυνο αποβολής (0,5%-1%) πρέπει να γίνεται από εξειδικευμένα κέντρα.
Παρακέντηση ομφάλιου λώρου
Εφαρμόζεται σε σπάνιες περιπτώσεις, μετά τη 18η εβδομάδα της κύησης, όταν πρέπει να γίνει ένας γρήγορος προγεννητικός έλεγχος σε προχωρημένη εγκυμοσύνη ή για να επιβεβαιωθούν τα αποτελέσματα προηγούμενων εξετάσεων. Απαιτεί μεγάλη εξειδίκευση.
Νέο μη επεμβατικό DNA τεστ
Μια νέα, μη επεμβατική εξέταση, η οποία ανιχνεύει το σύνδρομο Down, βρίσκεται πλέον στη διάθεση των ειδικών. Το DNA τεστ, καταργεί την πιθανότητα αποβολής της αμνιοπαρακέντησης, ενώ έχει σχεδόν εξίσου αξιόπιστα αποτελέσματα.
Πραγματοποιείται με μία απλή αιμοληψία, καθώς στο αίμα της εγκύου «κυκλοφορούν» μικροσκοπικά τμήματα από το γενετικό υλικό του εμβρύου και έτσι, οι κύριες χρωμοσωμικές ανωμαλίες, αλλά και κάποια άλλα γενετικά νοσήματα μπορούν να ανιχνευτούν σε αυτό.
Το μειονέκτημα της συγκεκριμένης εξέτασης είναι ότι έχει ελάχιστη ή και καθόλου ευαισθησία σε σπανιότερες χρωμοσωμικές ανωμαλίες, ενώ υπάρχει πιθανότητα το αποτέλεσμα να είναι ψευδώς παθολογικό.
Σύμφωνα με το Αμερικανικό Κολέγιο Μαιευτήρων-Γυναικολόγων το μη επεμβατικό τεστ ενδείκνυται σε περίπτωση που υπάρχουν ευρήματα στον προγεννητικό έλεγχο και σε γυναίκες που έχουν ήδη παιδί με τρισωμία, ανεξάρτητα από την ηλικία τους.
Προς το παρόν δεν θεωρείται ότι μπορεί να αντικαταστήσει την αμνιοπαρακέντηση, συστήνεται όμως στις γυναίκες «ενδιάμεσου» κινδύνου, οι οποίες θα έκαναν αμνιοπαρακέντηση.
