Οι λόγοι που μπορεί κανείς να στερείται τον ύπνο είναι αρκετοί και λίγο-πολύ γνωστοί. Φαίνεται να υπάρχει, όμως, άλλος ένας που υφίσταται μία φορά το μήνα και βρίσκεται στον ουρανό: η πανσέληνος!
Σύμφωνα με τη NASA, η πανσέληνος συμβαίνει όταν ο ήλιος, η γη και η σελήνη βρίσκονται σε ευθυγράμμιση, με τη γη να βρίσκεται στο κέντρο . Σε αυτή τη θέση, το φεγγάρι φωτίζεται πιο πλήρως από τον ήλιο, από την οπτική γωνία του παρατηρητή στη γη. Αυτό συμβαίνει περίπου μία φορά κάθε 29 ημέρες.
Το φαινόμενο αυτό έχει επίδραση στην ανθρωπότητα, με το πιο προφανές παράδειγμα το φωτισμένο νυχτερινό ουρανό και τις παλίρροιες των ωκεανών. Τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας για την επίδραση του φεγγαριού στην ανθρώπινη συμπεριφορά και στον ύπνο προέρχονται από ένα αρκετά «εύρωστο σώμα» έρευνας με ανάμεικτα αποτελέσματα.
Για παράδειγμα, μελέτη σε 675 παιδιά, ηλικίας 8-11 ετών, από τη Δανία διαπίστωσε ότι κοιμόντουσαν λίγο περισσότερο κατά τη διάρκεια της περιόδου γύρω από την πανσέληνο. Αντίθετα, μια άλλη μελέτη σε 319 ενήλικες διαπίστωσε ότι η πανσέληνος συσχετίστηκε με μικρότερη επάρκεια του ύπνου.
Ωστόσο, μια μελέτη του 2013 ενδεχομένως να παρείχε τα πιο ισχυρά δεδομένα. Οι ερευνητές παρακολούθησαν 33 ενήλικες, κατά τη διάρκεια μιας περιόδου τριών ετών και διαπίστωσαν ότι οι πανσέληνοι σχετίζονταν με περισσότερο χρόνο προσπάθειας για να κοιμηθούν, μειωμένη επάρκεια του ύπνου και λιγότερο συνολικό χρόνο ύπνου. Η μελέτη αυτή, γνωστή ως Cajochen, είναι πιο συχνά χρησιμοποιούμενη τα τελευταία χρόνια ως προϋπόθεση για τον ισχυρισμό ότι η πανσέληνος επηρεάζει τον ύπνο. Αν υποθέσουμε, λοιπόν, ότι τα στοιχεία αυτά είναι σωστά, μπορούμε να πούμε ότι, ναι, η πανσέληνος μπορεί να επηρεάσει τον ύπνο. Αλλά πώς;
Ο πιθανός μηχανισμός
Η βασική αρχή της επίδρασης της πανσελήνου στον ύπνο είναι ότι, πριν από την εφεύρεση του τεχνητού φωτός, οι άνθρωποι είχαν μόνο το φεγγάρι για να τους παρέχει φως τη νύχτα. Οι αρχαίες ανθρώπινες κοινωνίες που ζούσαν και κοιμόντουσαν κυρίως σε εξωτερικούς χώρους σίγουρα είχαν επηρεαστεί από τη φωταύγεια της πανσέληνου, στο βαθμό, φυσικά, που μια φωτεινή σφαίρα μπορεί να προκαλέσει διαταραχές ύπνου στον άνθρωπο.
Αυτή η υπόθεση αν και ενδιαφέρουσα, δεν μπορεί να παρέχει μια πλήρη εξήγηση. Η μελέτη Cajochen διεξήχθη σε ένα εντελώς σκοτεινό εργαστήριο, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ανθρώπινη φυσιολογική απάντηση σε μια πανσέληνο μπορεί να είναι περισσότερο έμφυτη, παρά περιβαλλοντική. Ενώ οι συγγραφείς της μελέτης συμφωνούν ότι υπάρχει ακόμα αρκετό μυστήριο γύρω από το πώς οι κύκλοι της Σελήνης μπορεί να επηρεάσουν τον ύπνο, πρότειναν ότι ίσως οι σεληνιακοί κύκλοι να αντιπροσωπεύουν μια νέα διάσταση στην ανθρώπινη βιολογική ρυθμικότητα που χρήζει περαιτέρω διερεύνησης.
Παρόλο που εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με το πώς η πανσέληνος μπορεί να επιδράσει στον ύπνο των ανθρώπων, είναι σαφές ότι όσοι επηρεάζονται από αυτές τις δυνάμεις θα έχουν μικρή ανακούφιση αν κλείσουν ερμητικά τα ρολά του υπνοδωματίου τους.
Ίσως θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι ενδεχομένως να επηρεαζόμαστε και από τις απλές, αλλά ισχυρές δυνάμεις στον κόσμο γύρω μας.
