Το αλάτι δεν είναι απλά ένα βασικό συστατικό της μαγειρικής που κάνει τα πιάτα μας πιο νόστιμα. Είναι απαραίτητο για να λειτουργήσει ο οργανισμός σωστά, αρκεί να καταναλώνεται με μέτρο.
Σίγουρα έχετε ακούσει ότι το αλάτι κάνει κακό. Όμως αυτό είναι η μισή αλήθεια. Το αλάτι είναι απαραίτητο στη διατροφή μας και η έλλειψή του μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στον οργανισμό. Η λεπτομέρεια που δεν ακούγεται συχνά και δημιουργεί αυτήν την σύγχυση, είναι ότι η ποσότητα του αλατιού που τα περισσότερα τρόφιμα εκ «φύσεως» έχουν είναι αρκετή για να καλύψει τις ανάγκες μας.
Πώς από ανάγκη γίνεται κίνδυνος
Το νάτριο, ένα από τα βασικά συστατικά του επιτραπέζιου αλατιού, ρυθμίζει τη ροή και την πίεση του αίματος και βοηθά στη μετάδοση των μηνυμάτων μεταξύ των νεύρων και των μυϊκών ινών, ενώ το χλώριο, το άλλο χημικό συστατικό του επιτραπέζιου αλατιού, βοηθά στην πέψη. Κατά συνέπεια, τα τρόφιμα στη διατροφή σας πρέπει να έχουν αρκετό αλάτι, προκειμένου να αναπληρωθούν αυτά τα θρεπτικά συστατικά και να παραμείνετε υγιείς.
Ωστόσο, το πολύ αλάτι είναι βλαβερό για τον οργανισμό. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα περιέχουν μεγάλες ποσότητες αλατιού, στα εστιατόρια χρησιμοποιούν περισσότερο αλάτι στο φαγητό τους για να βελτιώσουν τη γεύση. Ως αποτέλεσμα, η διατροφή πολλών ανθρώπων είναι υψηλή σε νάτριο (μερικές φορές χωρίς καν να το γνωρίζουν), γεγονός που έχει δραματικές επιπτώσεις στην υγεία τους.
Κατακράτηση υγρών και οίδημα
Όταν καταναλώνονται μεγάλες ποσότητες νατρίου ο οργανισμός κάνει κατακράτηση υγρών. Οι νεφροί, οι οποίοι κρατούν τα απόβλητα έξω από το αίμα, διατηρούν μια ειδική αναλογία ηλεκτρολυτών, όπως νάτριο, κάλιο και νερό. Όταν το αλάτι που καταναλώνεται είναι υπερβολικό, οι νεφροί κρατούν περισσότερο νερό στο σώμα, προκαλώντας πολλά ανεπιθύμητα αποτελέσματα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το οίδημα στα χέρια και τα πόδια.
Υψηλή αρτηριακή πίεση
Τα πλεονάζοντα υγρά στον οργανισμό, σε γενικές γραμμές, σημαίνουν την ροή περισσότερου αίματος στις φλέβες και τις αρτηρίες. Με την πάροδο του χρόνου, η κατάσταση αυτή προκαλεί σκλήρυνση των φλεβών και των αρτηριών, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλή αρτηριακή πίεση και υπέρταση.
Πιθανώς γνωρίζετε ήδη ότι το αλάτι μπορεί να προκαλέσει δίψα, αλλά ίσως να μην ξέρετε ότι αυτός είναι ένας τρόπος για να διορθώσει ο οργανισμός την αναλογία νατρίου-νερού στον οργανισμό. Η πόση μεγάλων ποσοτήτων νερού, ωστόσο, μπορεί να επιδεινώσει το οίδημα και την αρτηριακή πίεση. Από την άλλη πλευρά, αν δεν πίνετε αρκετό νερό, ο οργανισμός θα αναγκαστεί να το αντλήσει από άλλα κύτταρα, προκαλώντας αφυδάτωση.
Απώλεια ασβεστίου
Οι άνθρωποι που ακολουθούν πλούσια σε νάτριο διατροφή, συνήθως ουρούν περισσότερο, εξαιτίας της περίσσειας του νερού. Κάθε φορά που ουρούν, όμως, το σώμα χάνει ασβέστιο, το μέταλλο που, μεταξύ άλλων, παίζει βασικό ρόλο στην υγεία των οστών και των δοντιών. Η πολύ συχνή ούρηση θα μπορούσε να προκαλέσει μεγάλη απώλεια ασβεστίου, αποδυναμώνοντας τα οστά και επιδεινώνοντας την οστεοπόρωση.
Άλλα προβλήματα
Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει, επίσης, ότι η υπερβολική κατανάλωση αλατιού προκαλεί έλκος στομάχου, λοιμώξεις και μπορεί να επιταχύνει ακόμη και την ανάπτυξη καρκίνου του στομάχου. Κανείς δεν είναι σίγουρος γιατί, αλλά ορισμένοι ερευνητές υποπτεύονται ότι το νάτριο μπορεί να διαταράξει την βλέννα που επενδύει το στομάχι.
Τέλος, σύμφωνα με μια μελέτη του 2010, το αλάτι μπορεί να επηρεάσει αρνητικά και τη γνωστική λειτουργία.
Συμπέρασμα
Τα αποδεικτικά στοιχεία είναι σαφή: Η υπερβολική κατανάλωση αλατιού μπορεί να έχει σοβαρές μακροπρόθεσμες συνέπειες για την υγεία. Οι διεθνείς συστάσεις προτείνουν την κατανάλωση 2.300 mg νατρίου συνολικά την ημέρα (1 1/4 κ. γ.), ωστόσο ακόμα και αυτοί που υποτίθεται ότι προσέχουν, συχνά προσλαμβάνουν πολύ περισσότερο, λόγω του «κρυφού» αλατιού που εμπεριέχεται στα συσκευασμένα κυρίως τρόφιμα (κονσέρβες, πατατάκια κλπ).
Τα οφέλη της μείωσης
Η μείωση της κατανάλωσης αλατιού είναι υψίστης σημασίας. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό New England Journal of Medicine, τα οφέλη της μείωσης της ποσότητας του αλατιού που καταναλώνουμε καθημερινά κατά μόλις μισό-κουταλάκι του γλυκού, είναι εφάμιλλα με εκείνα της μείωσης του καπνίσματος, της παχυσαρκίας και των επιπέδων της χοληστερόλης.
Βραχυπρόθεσμα, η μικρή αυτή αλλαγή μπορεί να ελαττώσει ην αρτηριακή πίεση, το φούσκωμα και τον κίνδυνο ανάπτυξης οιδήματος. Μακροπρόθεσμα, μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιακής νόσου, εγκεφαλικού επεισοδίου, εμφράγματος, οστεοπόρωσης και νεφρικής νόσου.
Δράσεις για τη μείωση του αλατιου
Η μείωση του αλατιού αποτελεί προτεραιότητα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, διότι οι περισσότερες χώρες του πλανήτη, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, καταναλώνουν περισσότερο αλάτι από όσο χρειάζεται ο οργανισμός μας. Ύστερα από σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε, μέσα σε κλίμα αμοιβαίας κατανόησης και συνεργασίας, οι εκπρόσωποι της Ομοσπονδίας Αρτοποιών Ελλάδος συμφώνησαν σε κοινές δράσεις με τη Διεύθυνση Διατροφικής Πολιτικής και Ερευνών του Ενιαίου Φορέα Ελέγχου Τροφίμων για μείωση του αλατιού στο ψωμί.
Το ψωμί αποτελεί παραδοσιακά τη βάση της Ελληνικής Μεσογειακής διατροφής και δεν λείπει από το τραπέζι των περισσότερων. Έχοντας ως γνώμονα ότι η αυξημένη κατανάλωση αλατιού αυξάνει τον κίνδυνο υπέρτασης και εγκεφαλικών επεισοδίων, οκλάδος των αρτοποιών είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος στο θέμα αυτό και έχει ήδη αναλάβει πρωτοβουλίες για τη μείωση της χρήσης αλατιού για την παρασκευή ψωμιού με λιγότερο αλάτι προς όφελος της υγείας του Έλληνα. Συμφωνήθηκε δε να δεσμευτεί μέσω Πρωτοκόλλου Συνεργασία μεταξύ του ΕΦΕΤ και Ο.Α.Ε., που θα προσβλέπει σε συγκεκριμένες δράσεις και στόχους, που θα έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση χρήσης αλατιού στο ψωμί.
