Από την Αλεξάνδρα Καππάτου Ψυχολόγο – παιδοψυχολόγο
Ο δεκαεξάχρονος Νίκος πήγε σε μια συναυλία με τους φίλους του πριν από δύο μήνες. Ξαφνικά ένιωσε έντονη ταχυκαρδία και εφίδρωση, αισθάνθηκε ότι θα λιποθυμήσει και άρχισε να τρέμει. Μου περιέγραψε αυτά που ένιωθε σαν ένα τσουνάμι αρνητικών αισθημάτων που κλόνιζε την ισορροπία του και τον έκανε να νιώθει εγκλωβισμένος. Από τότε φοβάται να βρίσκεται σε κόσμoς μόνος του, μήπως του ξαναπαρουσιαστούν τα συμπτώματα. Η σκέψη αυτή τον απασχολεί διαρκώς και σταδιακά άρχισε να απο- φεύγει να κυκλοφορεί μόνος του εφευρίσκοντας διάφορα προσχήματα.
Πρόκειται για ένα επίμονο αίσθημα φόβου ότι το άτομο θα παγιδευτεί σε καταστάσεις ή μέρη από τα οποία δεν θα υπάρχει διέξοδος διαφυγής ούτε βοήθεια από κάπου.
Αυτό μπορεί να οδηγήσει το αγοραφοβικό άτομο στην εμφάνιση των εξής συμπτωμάτων:
Σωματικά συμπτώματα:
# ταχυκαρδία
# υπερβολική εφίδρωση ñ ναυτία
# πόνος στο στήθος
# στομαχικές διαταραχές και ναυτία ñ ζαλάδα και τάση λιποθυμίας
# τρόμος.
Συμπτώματα που αφορούν τον τρόπο ζωής:
# απομόνωση ή αποκοπή από άτομα και δραστηριότητες ñ φόβος για το ενδεχόμενο να είναι κάπου μόνο του, χωρίς κάποιον που θα μπορούσε να το βοηθήσει
# υπερβολική εξάρτηση από τους άλλους
# φόβος για το ενδεχόμενο να χάσει τον έλεγχο μπροστά σε άλλους
# αποφυγή χώρων από τους οποίους θα ήταν δύσκολο να διαφύγει
# άρνηση να αφήσει το σπίτι του.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Σύμφωνα με το DSM-5, προκειμένου να διαγνωστεί η αγοραφοβία, θα πρέπει να ισχύουν τα παρακάτω:
Α. Εμφανίζεται υπερβολικός φόβος ή άγχος, όταν ο έφηβος πρόκειται να έρθει αντιμέτωπος με τουλάχιστον δύο από τις εξής καταστάσεις:
να χρησιμοποιήσει τα μέσα μαζικής μεταφοράς (λεωφο- ρεία, τρένα, πλοία, αεροπλάνα) να βρεθεί σε ανοικτούς χώρους (γέφυρες, αγορές κ.λπ.) ñ να βρεθεί σε κλειστούς χώρους (καταστήματα, κινηματογράφους, θέατρα) να σταθεί στη σειρά ή να βρεθεί μέσα στο πλήθος ñ να βρεθεί εκτός σπιτιού μόνος να πραγματοποιήσει συνήθεις απλές δραστηριότητες (σχολείο, έξοδος με φίλους κ.λπ.).
Β. Το άτομο φοβάται και αποφεύγει τις παραπάνω καταστά- σεις σκεπτόμενο ότι η διαφυγή μπορεί να είναι δύσκολη.
Γ. Οι αγοραφοβικές αντιδράσεις σχεδόν πάντα προκαλούν φόβο ή άγχος.
Δ. Οι καταστάσεις που πυροδοτούν την αγοραφοβία αποφεύγονται σθεναρά, καθώς το άτομο απαιτεί την παρουσία ενός προσώπου εμπιστοσύνης ή τις υπομένει με έντονο φόβο και άγχος.
Ε. Ο φόβος και το άγχος χαρακτηρίζονται υπερβολικά και δυ- σανάλογα προς τον πραγματικό κίνδυνο που προκαλούν οι καταστάσεις οι οποίες πυροδοτούν την αγοραφοβία.
ΣΤ. Ο φόβος, το άγχος ή η αποφυγή επιμένουν και διαρκούν τυπικά επί έξι μήνες ή και παραπάνω.
Ζ. Ο φόβος, το άγχος ή η αποφυγή προκαλούν κλινικά σημαντική ενόχληση ή έκπτωση της κοινωνικότητας του εφήβου και της εν γένει λειτουργικότητάς του.
Η. Τα συμπτώματα δεν εξηγούνται καλύτερα βάσει των συμπτωμάτων άλλης ψυχικής διαταραχής.
