Οι λειτουργικές ή ανατομικές παθολογικές καταστάσεις των έξω γεννητικών οργάνων σε μικρά αγόρια δεν είναι σπάνιες. Οι παθήσεις αυτές μπορεί να είναι είτε συγγενείς και να εντοπίζονται κατά τον προγεννητικό έλεγχο, είτε να είναι επίκτητες, δηλαδή να εμφανίζονται κατά την ανάπτυξη του παιδιού.
Ποιες είναι οι συχνότερες από αυτές τις παθήσεις και με ποια συμπτώματα εκδηλώνονται; Μας απαντά ο Παιδοχειρουργός Dr Κωνσταντίνος Φαρμάκης MD, MSc, PhD.
Οι πιο συχνές παθολογικές καταστάσεις των έξω γεννητικών οργάνων σε βρέφη και αγόρια μικρής ηλικίας είναι οι ακόλουθες:
-Φίμωση
Φίμωση είναι η κατάσταση κατά την οποία η δερματική πτυχή στην άκρη του πέους, που ονομάζεται ακροποσθία (ή αλλιώς πετσάκι) είναι τόσο στενή, ώστε δεν είναι δυνατή η έλξη της για να αποκαλυφθεί η βάλανος, δηλαδή η κεφαλή του πέους.
Η φίμωση συνήθως προκαλεί πρόβλημα όταν εμφανίζονται συμπτώματα. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι η διαστολή της ακροποσθίας κατά την ούρηση και η αδυναμία πλήρους ανάταξης της ακροποσθίας στα τρία έτη ή σε μεγαλύτερη ηλικία. Επίσης στα συχνά συμπτώματα περιλαμβάνονται η ερυθρότητα, ο πόνος και το οίδημα της ακροποσθίας που παραπέμπουν σε βαλανοποσθίτιδα ή ουρολοίμωξη.
Η φίμωση του πέους είναι φυσιολογική στα νεογνά και τα βρέφη και διορθώνεται από μόνη της τα πρώτα έτη ζωής των αγοριών. Η αποκόλληση της ακροποσθίας από τη βάλανο γίνεται, αν χρειασθεί, μετά την ηλικία των 2-3 ετών μόνο από τον παιδοχειρουργό. Μην προσπαθείτε να ελευθερώσετε από μόνοι σας την ακροποσθία εφαρμόζοντας παλιές πρακτικές, που μπορεί να προκαλέσουν κακώσεις και μολύνσεις στην περιοχή.
-Παραφίμωση
Η βίαιη διάνοιξη της ακροποσθίας ενδέχεται να προκαλέσει παραφίμωση. Στην περίπτωση αυτή, η σφικτή ακροποσθία έλκεται προς τα πίσω και ακινητοποιείται πίσω από τη βάλανο με αποτέλεσμα τη διακοπή της φλεβικής κυκλοφορίας. Η βάλανος διογκώνεται και δεν αιματώνεται καλά και ενδέχεται να προκληθούν μη αναστρέψιμες βλάβες στο πέος. Η παραφίμωση είναι επείγουσα κατάσταση και εξαιρετικά επώδυνη και χρήζει άμεσης επέμβασης.
-Κρυψορχία
Η κρυψορχία είναι η παθολογική κατάσταση κατά την οποία ο ένας ή οι δύο όρχεις δεν έχουν κατεβεί από την κοιλιά του εμβρύου στη φυσιολογική τους θέση στο όσχεο κατά τη γέννηση του αγοριού. Στο 50% των περιπτώσεων κρυψορχίας, οι όρχεις κατεβαίνουν χωρίς ιατρική επέμβαση μέσα στο πρώτους τρεις μήνες ζωής των αγοριών.
Πρόκειται για τη πιο συχνή συγγενής ανωμαλία των έξω γεννητικών οργάνων των αγοριών και εμφανίζεται πιο συχνά στα πρόωρα αγόρια. Σε σπάνιες περιπτώσεις η κρυψορχία μπορεί να εμφανιστεί μετά τη βρεφική ηλικία και μέχρι το τέλος της εφηβείας. Στο 85% των περιπτώσεων είναι ετερόπλευρη και στο 15% αμφοτερόπλευρη. Το μοναδικό σύμπτωμα της κρυψορχίας είναι η απουσία ενός ή και των δύο όρχεων από το όσχεο.
Η κρυψορχία πρέπει να αντιμετωπιστεί έγκαιρα στη βρεφική ηλικία, ώστε να μειωθούν οι κίνδυνοι υπογονιμότητας και καρκίνου των όρχεων.
-Υδροκήλη
H υδροκήλη είναι η συλλογή μεγαλύτερης από το φυσιολογικό ποσότητας υγρού στο όσχεο των αγοριών, του σάκου δηλαδή όπου βρίσκονται οι όρχεις. Είναι μία συνηθισμένη πάθηση σε νεογέννητα αγόρια και σε βρέφη κατά το πρώτο έτος ζωής. Ωστόσο, μπορεί να εμφανιστεί και σε μεγαλύτερα παιδιά. Αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης της υδροκήλης υπάρχει στα αγόρια που γεννιούνται πρόωρα.
Η υδροκήλη είναι ανώδυνη και ακίνδυνη και τις περισσότερες φορές εξαφανίζεται με την ανάπτυξη του παιδιού. Στις περιπτώσεις, όμως, που η υδροκήλη παραμένει κατά τον δεύτερο χρόνο ζωής, απαιτείται χειρουργική αποκατάσταση. Η διατήρηση της υδροκήλης για μεγάλο χρονικό διάστημα δεν επιτρέπει στον όρχι να αναπτυχθεί σωστά.
Η μόνη ένδειξη της υδροκήλης είναι η διόγκωση του ενός ή και των δύο όρχεων χωρίς ωστόσο να συνυπάρχει αίσθημα πόνου ή δυσφορίας. Το όσχεο φαίνεται πρησμένο, γυαλιστερό χωρίς τη συνήθη ρυτίδωση και μερικές φορές η υδροκήλη του δίνει ένα χρώμα προς το πράσινο και μπλε. Σε μεγαλύτερα παιδιά με υδροκήλη μπορεί να υπάρχει ένα αίσθημα βάρους.
-Υποσπαδίας
Ο υποσπαδίας είναι η κατάσταση κατά την οποία το άνοιγμα της ουρήθρας δεν βρίσκεται στην κορυφή του πέους αλλά σε κάποιο άλλο σημείο. Είναι μία σχετικά συχνή εκ γενετής πάθηση και η σοβαρότητα του εξαρτάται από την απόκλιση του σημείου που βρίσκεται το άνοιγμα της ουρήθρας από τη φυσιολογική θέση.
Στις περισσότερες περιπτώσεις στον υποσπαδία απουσιάζει το κάτω μέρος της ακροποσθίας, με αποτέλεσμα η βάλανος να καλύπτεται μόνο στο πάνω μέρος, ενώ πολλές φορές ο υποσπαδίας συνοδεύεται και με κρυψορχία.
Τα αγόρια με υποσπαδία μπορεί κάποιες φορές να παρουσιάζουν κάμψη του πέους και δυσκολία στην ούρηση σε όρθια θέση. Επίσης, ο υποσπαδίας μπορεί να προκαλεί έντονο πόνο κατά τη στύση, ενώ το μικρό μήκος της ουρήθρας συχνά ευθύνεται για δημιουργία ουρολοιμώξεων.
Ο υποσπαδίας εάν δεν αντιμετωπιστεί χειρουργικά μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στην ούρηση, τη σεξουαλική λειτουργία και τη γονιμότητα κατά την ενήλικη ζωή. Επίσης, η μη φυσιολογική εμφάνιση του πέους μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ψυχολογία του παιδιού όσο μεγαλώνει.
-Κιρσοκήλη
Η κιρσοκήλη είναι η μη φυσιολογική διάταση των φλεβών που βρίσκονται μέσα στο όσχεο, λίγο πάνω από τους όρχεις, που ονομάζονται σπερματικές φλέβες. Η κατάσταση αυτή είναι παρόμοια με τους κιρσούς στα πόδια.
Εμφανίζεται συχνά στα αγόρια στη διάρκεια της εφηβείας και συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Εμφανίζεται σαν μια μαλακή μάζα χωρίς σαφή όρια πάνω από τον όρχι, ενώ συνήθως δεν προκαλεί πόνο ή κάποια έντονη ενόχληση. Είναι, δε, πιο συχνή στην αριστερή πλευρά του οσχέου για ανατομικούς λόγους.
Η συγκεκριμένη πάθηση συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα. Ανακαλύπτεται τυχαία από τους γονείς ή τον παιδίατρο. Ωστόσο, όταν υπάρχουν συμπτώματα, αυτά περιλαμβάνουν αίσθημα βάρους στους όρχεις, που επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια ή μετά την άσκηση καθώς και αμβλύ πόνο στο όσχεο. Επίσης, ο ένας όρχις μπορεί να είναι μικρότερος από τον άλλο.
Εάν δεν θεραπευτεί μπορεί να έχει συνέπειες στην ανάπτυξη του όρχεως και στη σπερματογένεση που οδηγεί σε υπογονιμότητα.
-Οξύ Όσχεο
Το οξύ όσχεο είναι μία κατάσταση που χαρακτηρίζεται από οξύ και επώδυνο οίδημα του οσχέου. Απαιτεί έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία καθώς θεωρείται μέχρι αποδείξεως του εναντίον συστροφή του όρχεως, μία επείγουσα κατάσταση που απαιτεί άμεση χειρουργική επέμβαση.
Η συστροφή του όρχεως μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε στιγμή της παιδικής ηλικίας, αλλά είναι πιο συχνή τον πρώτο μήνα ζωής του βρέφους και κατά την εφηβεία. Η συστροφή του όρχεως μπορεί να συμβεί χωρίς φανερή αιτία, ακόμα και στον ύπνο. Άλλες φορές συμβαίνει μετά από έντονη σωματική δραστηριότητα.
Το βασικό σύμπτωμα στο οξύ όσχεο είναι ο πόνος, η ερυθότητα και το οίδημα στους όρχεις αλλά μπορεί να διαφοροποιείται η εκδήλωσή τους ανάλογα με τις αιτίες που τα προκαλούν.
Στη συστροφή του όρχεως παρουσιάζεται ξαφνικός και έντονος πόνος του όρχεως, στην κάτω κοιλία και βουβωνική περιοχή, που συνοδεύεται συχνά από ναυτία και εμέτους. Επίσης, εμφανίζεται ερυθρότητα και πρήξιμο στην περιοχή. Σε μερικές περιπτώσεις ο πόνος είναι ήπιος, ενώ στα βρέφη υπάρχει επίμονο κλάμα, δίπλωμα των ποδιών και εμετοί.
Η συστροφή του όρχεως χρήζει άμεσης χειρουργικής επέμβασης, καθώς η βιωσιμότητα του όρχεως εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το χρόνο που μεσολαβεί από την έναρξη της συστροφής. Έτσι, ο όρχις μπορεί να σωθεί κατά 100% αν η επέμβαση γίνει τις πρώτες 6 ώρες, κατά 70% μεταξύ 6-12 ωρών ενώ το ποσοστό πέφτει κάτω από 20% αν η επέμβαση γίνει μετά τις 12 ώρες.
