Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, περισσότεροι από 600.000 Έλληνες έχουν ΧΑΠ. Όπως δείχνουν οι μελέτες, οι μισοί από αυτούς δεν το γνωρίζουν με αποτέλεσμα να στερούνται τα σημαντικά οφέλη της έγκαιρης διάγνωσης και θεραπείας.
Όπως επισημαίνει ο Δρ. Στυλιανός Κ. Βιττωράκης, Πνευμονολόγος – Φυματιολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών, Συντονιστής Ομάδας Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, με δεδομένο ότι για πολλά χρόνια η ΧΑΠ αναπτύσσεται σιωπηλά, χωρίς να δίνει ανησυχητικά συμπτώματα, η έγκαιρη διάγνωση σε αρχικά στάδια είναι πάντα η καλύτερη θεραπεία και αυτή γίνεται με την σπιρομέτρηση στον πνευμονολόγο.
Όπως εξηγεί ο κ.Βιττωράκης, μετά τη διάγνωση, η θεραπευτική αντιμετώπιση για την ΧΑΠ δεν είναι ίδια για όλους τους ασθενείς, ούτε καν η ίδια για ένα συγκεκριμένο ασθενή στη πορεία του χρόνου. Η αγωγή μεταβάλλεται και προσαρμόζεται από τον θεράποντα πνευμονολόγο που έχει τον εξοπλισμό, την γνώση και την εμπειρία ώστε να αξιολογεί όλες τις παραμέτρους της νόσου, όπως την πνευμονική λειτουργιά (σπιρομέτρηση), το ιστορικό των παροξύνσεων και τα ειδικά ερωτηματολόγια εκτίμησης της λειτουργικής κατάστασης του ασθενούς.
Μέχρι σήμερα δεν έχουν βρεθεί φάρμακα που να θεραπεύουν τη ΧΑΠ και αυτό πιθανώς συμβαίνει διότι οι βλάβες του τσιγάρου είναι μη αναστρέψιμες. Η θεραπεία επομένως στοχεύει στη σταθεροποίηση της νόσου και στην υποχώρηση των συμπτωμάτων, όπως ακριβώς γίνεται και σε άλλα χρόνια νοσήματα όπως η υπέρταση ή ο σακχαρώδης διαβήτης.
Οι βασικές θεραπευτικές επιλογές για τους ασθενείς με ΧΑΠ είναι οι ακόλουθες:
-Διακοπή καπνίσματος: πρωταρχικό στην αντιμετώπιση της ΧΑΠ ρόλο έχει η απομάκρυνση από τους βλαβερούς παράγοντες και ειδικά από το κάπνισμα. Ο ευκολότερος τρόπος για να σταματήσει κάποιος το κάπνισμα είναι με τη βοήθεια που θα λάβει σε ένα ιατρείο διακοπής καπνίσματος. Τα ιατρεία διακοπής καπνίσματος λειτουργούν στα ιδιωτικά ιατρεία πνευμονολόγων και σε μερικά νοσοκομεία. Οι πνευμονολόγοι που ασχολούνται με τη διακοπή του καπνίσματος έχουν λάβει ειδική εκπαίδευση τόσο κατά την εξειδίκευση τους όσο και σε ειδικά εντατικά σεμινάρια που οργανώνονται τακτικά από την Ελληνική και την Ευρωπαϊκή Πνευμονολογική Εταιρία.
-Φάρμακα: για την θεραπεία της ΧΑΠ χρησιμοποιούμε κυρίως φάρμακα σε μορφή εισπνοών. Οι εισπνοές αυτές περιέχουν κυρίως βρογχοδιασταλτικές ουσίες που βοηθούν στο να διατηρούνται οι βρόγχοι ανοικτοί και να μειώνεται η δύσπνοια στον ασθενή με ΧΑΠ ενώ μερικές φορές περιέχουν και κορτιζόνη. Η χορήγηση φαρμάκων με τη μορφή εισπνοών έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα στην βελτίωση της ζωής του ασθενή, δρα τοπικά στους βρόγχους επομένως πρακτικά δεν έχει παρενέργειες και δεν αλληλεπιδρά με καμία άλλη θεραπεία που τυχόν χορηγείται από το στόμα. Εκτός από τις εισπνοές υπάρχουν φάρμακα για την ΧΑΠ με την μορφή δισκίων τα οποία μπορούν να προστεθούν στη θεραπεία με τις εισπνοές για να επιτύχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Τα τελευταία χρόνια γίνεται εκτεταμένη έρευνα για την αντιμετώπιση της ΧΑΠ και κάθε χρόνο αναπτύσσονται νέα, ιδιαίτερα αποτελεσματικά φάρμακα. Με τα νεότερα αυτά φάρμακα αυξάνονται οι επιλογές και οι δυνατότητες να αντιμετωπίσουμε πλήρως τη συμπτωματολογία της νόσου και να βελτιώσουμε την ποιότητα ζωής του ασθενή.
–Οξυγονοθεραπεία: όταν η ΧΑΠ είναι πιο σοβαρή το αίμα μπορεί να μην οξυγονώνεται επαρκώς όπως περιγράψαμε. Στην περίπτωση αυτή μπορεί να χρειαστείτε οξυγόνο στο σπίτι για κάποιες ώρες ημερησίως ή ακόμη και συνεχώς. Για τον λόγο αυτό υπάρχουν ειδικές –φορητές πλέον- συσκευές, οι συμπυκνωτές οξυγόνου, που παράγουν οξυγόνο. Ο στόχος βέβαια της θεραπείας είναι να μην φτάσει κάποιος σε αυτό το στάδιο της νόσου και για να μην συμβεί αυτό χρειάζεται σωστή θεραπευτική αγωγή και οπωσδήποτε διακοπή του καπνίσματος.
-Άσκηση: η σωστή άσκηση είναι εντελώς απαραίτητη για τον ασθενή με ΧΑΠ, γιατί βελτιώνει τις αντοχές του, γυμνάζει το αναπνευστικό σύστημα, περιορίζει την καχεξία (την απώλεια δηλαδή μυϊκής μάζας και το αδυνάτισμα) και βελτιώνει την ψυχολογία του. Περπατάτε τουλάχιστον 30 λεπτά την ημέρα αφού λάβετε τα φάρμακα σας. Εάν λαχανιάζετε κατά την άσκηση, αυτό δεν είναι επικίνδυνο και το λαχάνιασμα υποχωρεί γρήγορα όταν σταματήσετε την άσκηση. Ο ρυθμός με τον οποίο ασκείστε πρέπει να είναι τέτοιος ώστε να μην εμφανίζεται δύσπνοια κατά τη διάρκεια της άσκησης. Για τους ασθενείς που έχουν εντονότερα συμπτώματα υπάρχουν και ειδικά προγράμματα άσκησης, τα λεγόμενα ‘προγράμματα αποκατάστασης.
-Διατροφή: εάν πάσχετε από ΧΑΠ είναι σημαντικό να εντάξετε στην καθημερινότητά σας υγιεινή μεσογειακή διατροφή. Θα πρέπει να προσπαθείτε να τρώτε πολλά φρούτα και λαχανικά. Τρώτε 3–4 γεύματα την ημέρα και αποφύγετε δύσπεπτες τροφές. Αν δεν νιώθετε καλά, θα πρέπει να τρώτε καθημερινά 5-6 μικρότερα γεύματα από μαλακές τροφές. Προτιμότερες είναι τροφές και ροφήματα πλούσια σε υδατάνθρακες και πρωτεΐνες όπως ζυμαρικά, κοτόπουλο και ψάρι. Αν είστε υπέρβαρος, θα έχετε ακόμα μεγαλύτερο πρόβλημα με την αναπνοή. Ωστόσο, αν το βάρος σας είναι λιγότερο από αυτό που αναλογεί στο ύψος σας, ίσως χρειαστεί να κάνετε ειδική διατροφή. Δεν υπάρχει πρόβλημα να καταναλώνετε οινοπνευματώδη με τα γεύματα, εφόσον το κάνετε με μέτρο.
– Εμβολιασμός: ο ασθενής με ΧΑΠ θα πρέπει να είναι σχολαστικός με τον εμβολιασμό του και να κάνει ετησίως το αντιγριπικό εμβόλιο, και μία φορά το εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου.
—Χειρουργική επέμβαση: σε μερικές περιπτώσεις εμφυσήματος υπάρχουν χειρουργικές επεμβάσεις αφαίρεσης κάποιων προσβεβλημένων τμημάτων του πνεύμονα που βελτιώνουν τα συμπτώματα.
-Κατά κανόνα, οι ασθενείς με ΧΑΠ είναι μέσης και μεγάλης ηλικίας και εμφανίζουν συχνά συνυπάρχουσες παθήσεις οι οποίες πρέπει να αντιμετωπιστούν, με συχνότερες τις καρδιαγγειακές παθήσεις, τον καρκίνο του πνεύμονα, την οστεοπόρωση, το σακχαρώδη διαβήτη και το μεταβολικό σύνδρομο καθώς και το άγχος και την κατάθλιψη.
Ο ασθενής με ΧΑΠ πάσχει από ένα σοβαρό και ύπουλο νόσημα. Η σωστή αγωγή και παρακολούθηση από τον ειδικό μπορεί να οδηγήσει στον πλήρη έλεγχο της και στην εξάλειψη του κινδύνου.
Καθώς η ΧΑΠ δεν είναι νόσος που θεραπεύεται, θα πρέπει να λαμβάνετε διαρκώς τα φάρμακα σας και να είστε εξοικειωμένος με την χρήση τους. Εάν δεν καπνίζετε, είστε επιμελής με την αγωγή σας και τους ελέγχους σας από τον θεράποντα πνευμονολόγο, αποφεύγετε τις λοιμώξεις και ασκείστε, τότε η νόσος σταθεροποιείται, τα συμπτώματα υποχωρούν σε σημαντικό βαθμό και βελτιώνεται η ποιότητα της ζωής σας.
