Γράφει ο Κωνσταντίνος Κώτσης, Επίκουρος Καθηγητής Παιδοψυχιατρικής, Τμήμα Ιατρικής, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Πρόεδρος Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας Ελλάδος – Ένωση Ψυχιάτρων Παιδιών και Εφήβων
«Κάνοντας για όλους την ψυχική υγεία και την ευεξία παγκόσμια προτεραιότητα». Αυτό είναι το θέμα της φετινής Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας και το οποίο τονίζει τη σημασία της προτεραιότητας που πρέπει να δοθεί στην ψυχική υγεία.
Κατά την παιδική και εφηβική ηλικία τίθενται τα θεμέλια για την ψυχική υγεία του ατόμου καθώς βιολογικά συντελείται ταχεία ανάπτυξη του εγκεφάλου και ψυχοκοινωνικά οι περιβαλλοντικές εμπειρίες επηρεάζουν πολύπλευρα την ψυχική υγεία και ευεξία των παιδιών και των εφήβων. Οι αντιξοότητες οποιασδήποτε έκτασης, που παρατηρούνται στις μέρες μας, (βία, φτώχεια, συρράξεις, φυσικές καταστροφές) αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ψυχικής νόσου για τα παιδιά και τους εφήβους. Παγκοσμίως, το 13-20% των παιδιών και των εφήβων παρουσιάζει κάποια ψυχική διαταραχή και οι συνέπειες από τη μη αναγνώριση και αντιμετώπιση εκτείνονται στην ενήλικη ζωή, και περιορίζουν τη λειτουργικότητα του ατόμου.
Είναι γνωστό άλλωστε ότι το 50% των ψυχικών νόσων ξεκινάει πριν την ηλικία των 14 ετών, με τις περισσότερες από αυτές να μένουν αδιάγνωστες και χωρίς θεραπεία. Συνεπώς η πρόληψη, η έγκαιρη αναγνώριση και η αντιμετώπιση των ψυχικών δυσκολιών της παιδικής και εφηβικής ηλικίας είναι υψίστης σημασίας. H πρόληψη ξεκινάει σε κοινωνικό επίπεδο με τη δημιουργία κοινωνικών συνθηκών που δεν θα επιτρέπουν τον ψυχικό «τραυματισμό» των παιδιών, των εφήβων αλλά και των ενηλίκων, και είναι ικανές να εξασφαλίσουν την πολύτιμη για την ψυχική υγεία όλων «κοινωνική ανθεκτικότητα». Η προστασία των πιο ευάλωτων, η μείωση των κοινωνικών ανισοτήτων, η Παιδεία και η εκπαίδευση, η συμπερίληψη, η καθολική πρόσβαση στα κοινωνικά αγαθά αποτελούν απαραίτητες και αναγκαίες συνθήκες για την ευεξία των παιδιών, των εφήβων και των οικογενειών τους.
Σε ένα επόμενο όμως στάδιο, με την εμφάνιση της ψυχικής νόσου απαιτείται (επι)πλέον ένα ισχυρό σύστημα ψυχικής υγείας, προσβάσιμο σε όλους τους πολίτες και ικανό να παρέχει την απαιτούμενη φροντίδα. Η επένδυση στην ψυχική υγεία, ειδικά των παιδιών και των εφήβων, αποτελεί μια επένδυση για το μέλλον, χρειάζεται να γίνει άμεσα και είναι βέβαιο ότι το κοινωνικό όφελος θα είναι μεγάλο.
Όπως έχει ειπωθεί πολλές φορές «κάθε μέρα θα πρέπει να είναι ημέρα ψυχικής υγείας». Ως κοινωνία πρέπει να προστατεύσουμε το δικαίωμα των παιδιών και των εφήβων στην ψυχική υγεία και όλοι μαζί χρειάζεται να σταθούμε δίπλα σε αυτούς που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας στην προσωπική τους ζωή. Έτσι το μήνυμα της φετινής ημέρας θα μοιάζει όλο και πιο κοντινό και το αγαθό της «ψυχικής υγείας και ευεξίας» θα μπορεί να αναδειχτεί από όλους ως παγκόσμια προτεραιότητα.
