Η ενόχληση που προκαλούν οι στοματικές άφθες είναι ομολογουμένως «βασανιστική». Και παρόλο που πρόκειται για μία «αθώα» κατάσταση, σε κάποιες περιπτώσεις ενδέχεται να υποκρύπτουν κάτι πολύ πιο σοβαρό.
«Οι άφθες ταλαιπωρούν έναν στους δέκα Έλληνες, αποτελώντας το πιο συχνό και γνωστό νόσημα της στοματικής κοιλότητας. Πρόκειται για ελκώσεις, δηλαδή πληγές στο στόμα οι οποίες πονάνε πολύ και συχνά υποτροπιάζουν. Οι πληγές αυτές καλύπτονται από μια άσπρη μεμβράνη, ενώ γύρω από αυτήν ο βλεννογόνος είναι ερεθισμένος και κόκκινος. Εμφανίζονται αποκλειστικά στο εσωτερικό του στόματος και συχνότερα στα χείλη, στη γλώσσα, κάτω από τη γλώσσα και στα μάγουλα, δηλαδή στα σημεία του στόματος που κινούνται και όχι, λόγου χάρη, στον ουρανίσκο» εξηγεί η κ. Φωτεινή Καλιακάτσου, BDS, Msc Οδοντίατρος-Στοματολόγος.
Η εμφάνιση των αφθών συνήθως ξεκινάει από την παιδική ηλικία και οι υποτροπές τους μπορεί να είναι συχνές και βασανιστικές. Σε κάποιες περιπτώσεις καινούργιες άφθες εμφανίζονται αμέσως μετά την επούλωση των παλιών, δημιουργώντας έτσι έντονη δυσφορία στον ασθενή. Η αιτιολογία τους παραμένει άγνωστη αλλά πρόσφατες μελέτες «φωτογραφίζουν» διαταραχές του ανοσολογικού μηχανισμού. Ο οργανισμός δεν αναγνωρίζει το βλεννογόνο του στόματος ως δικό του και του επιτίθεται. Το αποτέλεσμα της «επίθεσης» είναι οι άφθες. Επίσης, μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι η κληρονομικότητα είναι ένας βασικός παράγοντας για την εμφάνιση του προβλήματος. Αν ο γονιός ενός παιδιού ταλαιπωρείται από άφθες, τότε το παιδί έχει 50% πιθανότητες να παρουσιάσει το ίδιο πρόβλημα. Επίσης, έχει παρατηρηθεί ότι οι άφθες εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες και στα παιδιά. Συνήθως, όμως, μετά την ηλικία των 30 ετών μειώνονται η συχνότητα και η ένταση εμφάνισής τους», σύμφωνα με την κα Καλιακάτσου.
Γιατί πρέπει να τις βλέπει γιατρός
Παρόλο που πρόκειται για ένα αθώο αλλά επώδυνο νόσημα, συνιστάται η αξιολόγηση τους από ειδικό στοματολόγο, καθώς υπάρχουν πολλά συστηματικά νοσήματα που μπορεί να προκαλέσουν άφθες ή άλλες βλάβες που μοιάζουν με άφθες.
«Μερικά από αυτά είναι παθήσεις του αιμοποιητικού (π.χ. αναιμία, λευχαιμία), παθήσεις του πεπτικού συστήματος (π.χ. νόσος του Crohn, ελκώδης κολίτιδα), ιογενείς λοιμώξεις, η νόσος Αδαμαντιάδη-Behҫet, αλλά και ο καρκίνος του στόματος ο οποίος συχνά εμφανίζεται στο στόμα σαν μία πληγή η οποία δεν επουλώνεται. Συνεπώς, καλό είναι σας εξετάσει ένας ειδικός προκειμένου να ελέγξει τη μορφή και τον αριθμό των πληγών που έχετε στο στόμα. Συνήθως η κλινική εξέταση αρκεί, και στην πλειοψηφία των περιπτώσεων οι άφθες είναι αθώες. Εάν όμως εμφανίζετε συχνά άφθες (π.χ. 4-5 φορές το χρόνο) ή παρατηρείτε ότι παρουσιάζονται πολύ πιο συχνά σε σχέση με τις προηγούμενες φορές, ίσως χρειαστούν και επιπλέον εξετάσεις, όπως αιματολογικές εξετάσεις ή λήψη δείγματος για βιοψία, για να αποκλειστούν άλλα νοσήματα», τονίζει η κα Καλιακάτσου.
Πώς να τις αντιμετωπίσετε
Σύμφωνα με την οδοντίατρο-στοματολόγο Φωτεινή Καλιακάτσου, BDS, Msc, η θεραπεία που συστήνεται έχει κυρίως στόχο την ανακούφιση από τον πόνο, τη μείωση της διάρκειας των βλαβών, αλλά και τη μείωση του αριθμού των επαναλαμβανόμενων επεισοδίων.
– Όταν οι άφθες είναι μικρές και λίγες, χορηγούνται τοπικά σκευάσματα σε μορφή spray ή gel, αναισθητικές ή κορτιζονούχες αλοιφές, πλύσεις της στοματικής κοιλότητας με ήπια αντισηπτικά για την αποφυγή επιμόλυνσης, χάπια που λιώνουν στο στόμα κ.τ.λ., τα οποία δημιουργούν προστατευτικά φιλμ πάνω από τις άφθες.
– Αν οι άφθες είναι μικρές αλλά πολλές και ο πόνος είναι έντονος, συνιστάται η λήψη φαρμάκων από το στόμα, κυρίως κορτιζονούχων. Στις μεγάλες άφθες μπορεί να γίνει και ένεση κορτιζόνης στο πάσχον σημείο.
– Σε πολλαπλές ή μεγάλες βλάβες, με συχνές υποτροπές, μπορεί να χρειαστεί συστηματική θεραπεία, συνήθως με κορτικοστεροειδή.
– Επίσης, η θεραπεία με laser βοηθάει στην ανακούφιση του πόνου, ενώ συμπληρώματα διατροφής, όπως η βιταμίνη C, το σύμπλεγμα βιταμινών Β, βοηθούν έμμεσα επιταχύνοντας τη διαδικασία της επούλωσης.
Οι πλύσεις με σοδόνερο, χαμομήλι, αλατόνερο ή με ήπιο αντισηπτικό διάλυμα είναι ένας τρόπος για να αποφύγετε την επιμόλυνση του στόματος, όχι όμως και για να αντιμετωπίσετε τις άφθες. Με αυτές τις μεθόδους ουσιαστικά καθυστερείτε την επίσκεψη στο στοματολόγο, εφόσον αντέχετε τον πόνο.
