Τα τεχνητά μέλη αποτελούν μια πραγματική καινοτομία της ιατρικής και τεχνολογικής προόδου καθώς συμβάλλουν σημαντικά στην βελτίωση της ζωής των ανθρώπων που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τα άνω ή τα κάτω άκρα τους. Ο Ιορδάνης Χλαμίδης, Εξειδικευμένος Τεχνορθοπαιδικός στο τομέα των Προθέσεων μας εξηγεί σε ποιες περιπτώσεις γίνεται η προσθήκη ενός τεχνητού μέλους και ποια είναι τα στάδια που ακολουθούνται μέχρι την οριστική τοποθέτησή του.
Τα τεχνητά μέλη, ή αλλιώς πρόσθετα, είναι μέλη τα οποία έχουν κατασκευαστεί από επιστήμονες ώστε να αντικαθιστούν εκείνα τα μέλη που λείπουν από έναν άνθρωπο. Αν κάποιος π.χ. έχει χάσει ένα χέρι ή ένα πόδι από κάποιο ατύχημα ή πάθηση ή απλά έχει γεννηθεί χωρίς αυτό, τότε η προσθήκη ενός τεχνητού μέλους μπορεί να βελτιώσει την καθημερινότητά του σε πολύ μεγάλο βαθμό. Με την προσθήκη του τεχνητού μέλους θα μπορεί να περπατάει, να τρώει, να διαβάζει ή και να τρέχει μόνος του, όπως όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι.
Ποιο συγκεκριμένα, τα προσθετικά τεχνητά μέλη διασώζουν τον ασθενή από την καθήλωση, προσφέρουν άμεσα δυνατότητα αυτοεξυπηρέτησης, παρέχουν ευελιξία κινήσεων, όπως ακριβώς και πριν από τον τραυματισμό. Η επιστήμη που ασχολείται με την τεχνητή αντικατάσταση εξωτερικών μερών του ανθρώπινου σώματος, σε περιπτώσεις ακρωτηριασμών ή σε εκ γενετής έλλειψη άκρων είναι η Προσθετική.
Τα τεχνητά μέλη χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες:
- Τεχνητά μέλη άνω άκρων
Τα πρόσθετα μέλη άνω άκρων καλύπτουν όλα τα επίπεδα ακρωτηριασμού από τον ώμο έως και τα δάχτυλα. Πιο συγκεκριμένα, αφορούν τις βραχιόνιες προθέσεις, τις προθέσεις παλάμης, τις αντιβράχιες προθέσεις και την απεξάρθρωση ώμου.
- Τεχνητά μέλη κάτω άκρων
Τα πρόσθετα μέλη κάτω άκρων, αφορούν στην ουσία όλο τον κάτω κορμό του ανθρώπου. Πιο συγκεκριμένα αφορούν την απεξάρθρωση ισχίου, την απεξάρθρωση γόνατος, τις μηριαίες προσθέσεις, τις κνημιαίες προσθέσεις και τις προθέσεις Σιλικόνης Πέλματος.
Πώς λειτουργούν τα τεχνητά μέλη
Οι τρεις βασικοί τρόποι με τους οποίους τροφοδοτούνται τα τεχνητά μέλη είναι οι εξής:
–Τροφοδότηση από το σώμα: υπάρχουν τεχνητά μέλη που τροφοδοτούνται από το ίδιο το σώμα. Αυτό πρακτικά σημαίνει, ότι αν π.χ. το τεχνητό μέλος βρίσκεται στο χέρι και ο ασθενής κινεί τον ώμο με τη δική του δύναμη, τότε το πρόσθετο μέλος θα κινηθεί και αυτό ως συνέχεια της κίνησης του ώμου.
–Τροφοδότηση από μηχανισμό: σε αυτή την περίπτωση, τα τεχνητά μέλη διαθέτουν κουμπιά ή διακόπτες ώστε να προβούν σε κάποια κίνηση. Για παράδειγμα, μία βραχιόνια πρόσθεση μπορεί με την κίνηση του ώμου να κλειδώσει τον αγκώνα η να τον ελευθερώσει η στην Μηριαία πρόθεση με ένα διακόπτη να κλειδώσει η να απελευθερώσει το γόνατο
–Μυοηλεκτρική τροφοδότηση: τέλος, η πιο πρόσφατη ανακάλυψη στη λειτουργία των τεχνητών μελών, χρησιμοποιεί τη τεχνολογία της βιοηλεκτρικής. Εδώ, τα τεχνητά μέλη άνω άκρων δε χρειάζονται κάποια εξωτερική πηγή ενέργειας, αλλά χρησιμοποιούν τα σήματα που δίνει το ίδιο το σώμα για να κάνει κάποιες κινήσεις π.χ. άνοιγμα –κλείσιμο της παλάμης με την κίνηση του ώμου ή στις Μηριαίες Προθέσεις με έναν μικροεπεξεργαστή στο γόνατο που αποθηκεύει τις κινήσεις του άλλου ποδιού, μεταφέροντας τις στο Προσθετικό για τέλειο περπάτημα .Το μεγάλο πλεονέκτημα σε αυτά τα τεχνητά μέλη είναι ότι δεν υπάρχουν καλώδια και άρα ο ασθενής αισθάνεται μεγαλύτερη άνεση.
Ποιο τεχνητό μέλος είναι το κατάλληλο για κάθε ασθενή
Κάθε ασθενής είναι και μία διαφορετική περίπτωση οπότε, η επιλογή του κατάλληλου τεχνητού μέλους, είναι μία απόφαση που πρέπει να ληφθεί, λαμβάνοντας υπόψιν κάποιες παραμέτρους, όπως οι παρακάτω:
- Ποιο είναι το επίπεδο του ακρωτηριασμού;
- Υπάρχει μυϊκή ικανότητα του ασθενή και αν ναι, ποια είναι αυτή;
- Η τοποθέτηση γίνεται για λόγους εργασίας; Για λόγους εμφάνισης και μόνο ή είναι συνδυασμός;
- Μεγαλύτερη σημασία έχει το αισθητικό ή το πρακτικό αποτέλεσμα για τον ασθενή; Σύμφωνα με τις απαντήσεις που θα δώσει ο ίδιος ο ασθενής και ο θεράπων γιατρός του, θα φτιαχτεί και το τεχνητό μέλος το οποίο θα είναι το ιδανικό για τον ίδιο και τις ανάγκες του.
Κατά τη διαδικασία αποκατάστασης θα πρέπει να γνωρίζετε τα ακόλουθα:
-Καθώς ξεκινάτε τη διαδικασία αποκατάστασης, θα συνεργαστείτε με τους τεχνικούς που είναι εκπαιδευμένοι στο σχεδιασμό, την κατασκευή και την τοποθέτηση προσθετικών μελών. Είναι σημαντικό να μιλήσετε με τον προσθετικό για τις προσδοκίες και τις ανησυχίες σας, ώστε να μπορέσει να αντιμετωπίσει τις συγκεκριμένες ανάγκες σας.
-Μετά τον ακρωτηριασμό σας, μπορεί να εμφανίσετε σημαντικό οίδημα στο υπολειπόμενο άκρο σας. Ειδικές κάλτσες διαβαθμισμένης συμπίεσης θα σας βοηθήσουν να διαμορφώσετε το υπολειπόμενο άκρο σας και να εξασφαλίσετε μια καλύτερη εφαρμογή της πρόθεσης τις επόμενες εβδομάδες.
-Ο τεχνικός θα αξιολογήσει τη δύναμη και την κινητικότητά σας και θα ρωτήσει για τις καθημερινές σας δραστηριότητες. Θα ακούσει τους στόχους σας και στη συνέχεια θα εφαρμόσει την κλινική του εμπειρία για να σχεδιάσει τη σωστή πρόσθεση, προσαρμοσμένη στις συγκεκριμένες ανάγκες σας.
-Όταν το υπολειπόμενο άκρο σας επουλωθεί επαρκώς, θα μετρηθείτε και ύστερα από την λήψη εκμαγείου θα φτιαχτεί η πρόχειρη πρόθεση. Η πρόθεση αυτή θα είναι για τους πρώτους μήνες ώστε να γίνουν οι κατάλληλες διορθώσεις για να επιτευχθεί η τέλεια εφαρμογή πριν την τελική θήκη, που θα κατασκευαστεί κατά παραγγελία χρησιμοποιώντας υλικά τα οποία είναι κατάλληλα για τις ανάγκες σας. Στη συνέχεια ο τεχνικός θα σας διδάξει πώς να φοράτε και να φροντίζετε την πρόθεση σας.
-Ο γιατρός, ο τεχνικός και ο φυσιοθεραπευτής θα σας βοηθήσουν να μάθετε πώς να χρησιμοποιείτε την πρόθεσή σας στις καθημερινές σας δραστηριότητες. Μόλις είστε άνετοι με τις βασικές δεξιότητες, μπορεί να είστε σε θέση να συνεχίσετε πιο προηγμένες σωματικές δραστηριότητες όπως το περπάτημα σε ευθεία, κατηφόρα και ανηφόρα, το κατέβασμα σκαλοπατιών, η οδήγηση και η συμμετοχή σε αθλήματα ή άλλα χόμπι και ασφαλώς η επιστροφή στην εργασία σας, αν το επιθυμείτε.
-Καθώς το άκρο σας αλλάζει, ο προσθετικός θα συνεχίσει να κάνει προσαρμογές στο προσθετό μέλος σας. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει περιοδική αντικατάσταση της θήκης ή αντικατάσταση εξαρτημάτων καθώς αυξάνετε το επίπεδο δραστηριότητάς σας.
-Είναι σημαντικό να παρακολουθείστε από τον προσθετικό σας τουλάχιστον κάθε έξι μήνες για να αντιμετωπίσετε τυχόν προβλήματα, ειδικά καθώς το υπολειπόμενο άκρο σας αλλάζει σε μέγεθος.
