Πρόωρος τοκετός είναι ο τοκετός που συμβαίνει πριν τις 37 εβδομάδες κύησης και αποτελεί μια από τις σημαντικότερες επιπλοκές της εγκυμοσύνης. Η Δρ. Ιωάννα Τσουμπού, Μαιευτήρας Χειρουργός Γυναικολόγος, Εξειδικευμένη στην Εμβρυομητρική Ιατρική, εξηγεί τι προκαλεί τον πρόωρο τοκετό και πως μπορεί να προληφθεί.
Τα περισσότερα μωρά γεννιούνται πρόωρα γιατί ο τοκετός αρχίζει αυτόματα πιο νωρίς. Τις περισσότερες φορές δεν γνωρίζουμε τι προκαλεί πρόωρο τοκετό. Συνήθως ευθύνονται πολλοί παράγοντες, με τη λοίμωξη να είναι από τους πιο σημαντικούς. Ο πιο ισχυρός όμως παράγοντας κινδύνου είναι ιστορικό πρόωρου τοκετού σε προηγούμενη εγκυμοσύνη.
Σχεδόν 1 στα 4 μωρά γεννιούνται πρόωρα μετά από ιατρική παρέμβαση γιατί είτε το μωρό, είτε η έγκυος εμφανίζουν κάποιο πρόβλημα (ιατρογενής προωρότητα).
Οι σημαντικότεροι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τον κίνδυνο για πρόωρο τοκετό είναι κυρίως:
- πρόωρη ρήξη υμένων
- ιστορικό πρόωρου τοκετού ή πρόωρης ρήξης υμένων πριν τις 37 εβδομάδες σε προηγούμενη κύηση
- ιστορικό όψιμης αποβολής (>14 εβδομάδες) σε προηγούμενη κύηση
- κολπική αιμορραγία μετά τις 14 εβδομάδες κύησης
- ανώμαλο σχήμα μήτρας (π.χ. δίκερος μήτρα)
- πολύδυμη κύηση
- αυξημένο αμνιακό υγρό
- κάπνισμα
- ιστορικό χειρουργείου στον τράχηλο (π.χ. κωνοειδής ή loop εκτομή τραχήλου)
- εγκυμοσύνη μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση
- λοιμώξεις (π.χ. πυελονεφρίτιδα, κολπίτιδα από Gardnerella Vaginalis)
Τι σημαίνει να έχετε ένα πρόωρο μωρό;
Όταν ένα μωρό γεννηθεί πρόωρα παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο για προβλήματα υγείας, κυρίως στην αναπνοή και στην σίτιση και αυξημένο κίνδυνο για λοιμώξεις. Όσο πιο κοντά στις 37 εβδομάδες γεννηθεί ένα μωρό, τόσο λιγότερα τα προβλήματα που θα έχει να αντιμετωπίσει.
Υπάρχουν ωστόσο ορισμένες παρεμβάσεις που μπορεί να γίνουν με στόχο την πρόληψη του πρόωρου τοκετού και των επιπλοκών του. Αυτές είναι:
-Χορήγηση κορτικοστεροειδών στην έγκυο: τα κορτικοστεροειδή βελτιώνουν σημαντικά την αναπνευστική λειτουργία του πρόωρου νεογνού. Οι ενέσεις είναι πιο αποτελεσματικές όσο πιο κοντά στον τοκετό γίνονται.
-Μέτρηση μήκους τραχήλου μήτρας: η μέτρηση του μήκους του τραχήλου της μήτρας για την αξιολόγηση του κινδύνου πρόωρου τοκετού πρέπει να γίνεται διακολπικά από ειδικά εκπαιδευμένο ιατρό. Η εξέταση πραγματοποιείται στο 1ο τρίμηνο κατά την εξέταση της αυχενικής διαφάνειας και κατά την εξέταση ανατομίας του εμβρύου Β επιπέδου στις 21-24 εβδομάδες. Ανάλογα με το ιστορικό μπορεί να χρειαστεί να πραγματοποιηθεί και πριν την εξέταση Β επιπέδου π.χ. στις 16-18 εβδομάδες κύησης. Η εξέταση αυτή ενδείκνυται σε γυναίκες με:
- ιστορικό πρόωρου τοκετού ή πρόωρης ρήξης υμένων σε προηγούμενη εγκυμοσύνη
- ιστορικό ανεπάρκειας τραχήλου
- ιστορικό χειρουργικής επέμβασης στον τράχηλο π.χ. κωνοειδής ή loop εκτομή τραχήλου
- συγγενή ανωμαλία της μήτρας π.χ. δίκερος μήτρα
- ακόμη και σε γυναίκες που είναι θεωρητικά χαμηλού κινδύνου, υπάρχουν περιπτώσεις που ο τράχηλος κονταίνει πιο νωρίς, άρα και σε αυτές τις γυναίκες έχει θέση η μέτρηση του μήκους του τραχήλου της μήτρας.
–‘Έλεγχος για λοιμώξεις: για την πρόληψη λοιμώξεων που μπορεί να οδηγήσουν σε πρόωρο τοκετό, ειδικά σε γυναίκες με ιστορικό πρόωρου τοκετού ή πρόωρης ρήξης των υμένων σε προηγούμενη εγκυμοσύνη είναι αναγκαίος ο συχνός έλεγχος των ούρων για ασυμπτωματική βακτηριουρία και η καλλιέργεια κολπικού υγρού για έλεγχο βακτηριακής κολπίτιδας.
Άλλες θεραπευτικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για να ελαττωθεί ο κίνδυνος ενός πρόωρου τοκετού είναι η χορήγηση προγεστερόνης, η τοποθέτηση τραχηλικού πεσσός ( δαχτυλίδι από συνθετικό υλικό που αγκαλιάζει τον τράχηλο και αποκαθιστά τη γωνία του με το σώμα της μήτρας ), η περίδεση τραχήλου και η θεραπεία ασυμπτωματικής βακτηριουρίας και βακτηριακής κολπίτιδας.
Εάν μπείτε σε πρόωρο τοκετό, τότε συνιστάται να γίνει εισαγωγή στο μαιευτήριο όπου θα λάβετε:
- κορτικοστεροειδή, για να βοηθήσουν το νεογνό να αντιμετωπίσει προβλήματα της προωρότητας
- αντιβίωση, αν έχει γίνει ρήξη υμένων, για να ελαττωθεί ο κίνδυνος λοίμωξης
- φάρμακα για τοκόλυση, δηλαδή φάρμακα για να σταματήσουν οι συσπάσεις της μήτρας, αν δεν υπάρχει αντένδειξη
