Γράφει ο Ελευθέριος Αζάς, Ειδικός Παθολόγος εξειδικευθείς στον Σακχαρώδη Διαβήτη
Ο διαβήτης είναι ένα νόσημα που χαρακτηρίζεται από την αδυναμία του οργανισμού να εκκρίνει ινσουλίνη . Δύο είναι οι βασικοί τύποι του διαβήτη : ο διαβήτης τύπου 1 στον οποίο ο οργανισμός δεν παράγει καθόλου ινσουλίνη και ο διαβήτης τύπου 2 , στον οποίο ο οργανισμός μπορεί να συνεχίζει να παράγει αρκετή ινσουλίνη αλλά δεν είναι σε θέση να χρησιμοποιήσει την ινσουλίνη αυτή ικανοποιητικά, φαινόμενο που χαρακτηρίζεται ως αντίσταση στην ινσουλίνη
Το 90% των διαβητικών έχουν ΣΔ τύπου 2 ο οποίος εμφανίζεται κυρίως σε ενήλικες (μετά τα 40) αλλά τελευταία παρατηρείται και σε υπέρβαρα παιδιά και εφήβους.
Ο διαβήτης σχετίζεται με την ανάπτυξη σοβαρών επιπλοκών κυρίως από την καρδιά, τα κάτω άκρα, τους νεφρούς και τα μάτια και αποτελεί σήμερα μια από τις κύριες αιτίες νοσηρότητας και θνησιμότητας .
Πως μπορεί να προληφθεί ο Σακχαρώδης Διαβήτης;
Τα μέτρα για την πρόληψη του σακχαρώδη διαβήτη αφορούν μόνο τον ΣΔ τύπου 2 . Ο διαβήτης τύπου 2 αναπτύσσεται σιγά σιγά και στα αρχικά στάδια τα συμπτώματα είναι ήπια ( ανεξήγητη κόπωση – μουδιάσματα στα κάτω άκρα – συχνές λοιμώξεις ) ώστε δεν αναγνωρίζονται από τους ασθενείς με αποτέλεσμα να παραμένουν αδιάγνωστοι για αρκετά χρόνια. Έτσι δεν είναι σπάνιο να υπάρχουν ήδη επιπλοκές κατά την διάγνωση, ενώ οι επιπλοκές εμφανίζονται ακόμα και στην προδιαβητική κατάσταση, γεγονός που καθιστά σημαντικό τον εντοπισμό των ατόμων που βρίσκονται σε υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης ΣΔ και την παρέμβαση με σκοπό την πρόληψη ή την καθυστέρηση εμφάνισης του διαβήτη.
Οι εξετάσεις για την διάγνωση διαβήτη
Το 1ο βήμα στην πρόληψη αποτελεί η ανίχνευση με βάση απλές εξετάσεις αίματος. Έτσι όλα τα υπέρβαρα άτομα (BMI ≥25 kg/m ανεξαρτήτως ηλικίας που έχουν έναν ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου όπως 1ου βαθμού διαβητικό συγγενή, υπερχοληστεριναιμία, καθιστική ζωή ή αρτηριακή υπέρταση , γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών ) θα πρέπει 1 φορά τον χρόνο να ελέγχονται με βιοχημικές εξετάσεις αίματος (σάκχαρο νηστείας ή γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη, έναν αξιόπιστο δείκτη για τα επίπεδα του σακχάρου αίματος το τελευταίο 3μηνο . Αν κριθεί σκόπιμο μπορούν να υποβληθούν και σε 2ωρη καμπύλη ανοχής στην γλυκόζη .
Για όλα τα υπόλοιπα άτομα ο έλεγχος θα πρέπει να ξεκινά στην ηλικία των 35 ετών.
Τρόποι πρόληψης και καθυστέρησης εμφάνισης του διαβήτη τύπου 2
Η πλειοψηφία των περιπτώσεων με διαβήτη τύπου 2 μπορούν να προληφθούν με έναν τρόπο ζωής που περιλαμβάνει τακτική άσκηση και διατήρηση χαμηλού σωματικού βάρους, δεδομένου ότι η παχυσαρκία που αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα κινδύνου για τον διαβήτη και οφείλεται στην αυξημένη πρόσληψη θερμίδων και στην καθιστική ζωή. Πολλές μελέτες πρόληψης του διαβήτη έδειξαν ότι αν τα υπέρβαρα άτομα και όσοι βρίσκονται στο προδιαβητικό στάδιο ακολουθήσουν τα παρακάτω δύο απλά μέτρα μειώνεται η πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη κατά 60 % :
- υγιές πρόγραμμα διατροφής με στόχο την απώλεια 5-10% του αρχικού σωματικού τους βάρους ( 5-8 kg )
- αυξημένη σωματική δραστηριότητα, που συνίσταται σε ήπια αεροβική άσκηση όπως γρήγορο περπάτημα τουλάχιστον 30 λεπτών/ 5 φορές την εβδομάδα
Στόχος της παρέμβασης θα πρέπει να είναι η αλλαγή του τρόπου ζωής των ατόμων με μεταβολή των διαιτητικών συνηθειών για πάντα και όχι απλώς η εφαρμογή κάποιας βραχυχρόνιας δίαιτας με μοναδικό σκοπό την απώλεια κιλών, τα οποία συνήθως τα άτομα επανακτούν σύντομα μετά την διακοπή της δίαιτας.
Θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε τις διατροφικές οδηγίες στα παρακάτω :
- Μείωση των προσλαμβανομένων θερμίδων
- Κατανάλωση τροφών πλούσιων σε φυτικές ίνες πχ καθημερινή κατανάλωση τουλάχιστον 5 μερίδων λαχανικών ή φρούτων και τουλάχιστον 4 μερίδων οσπρίων την εβδομάδα
- Μείωση του προσλαμβανομένου λίπους κυρίως του κορεσμένου ζωικής προέλευσης , καταναλώνοντας ψάρι και άπαχα κρέατα , χρήση ελαιόλαδου και αποφυγή βουτύρου
- Αποφυγή επεξεργασμένων τροφίμων πχ γλυκά, αναψυκτικά, τυρόπιτες
- Μέτρια πρόσληψη οινοπνεύματος/άλατος
- Φαρμακευτική αγωγή
Σε άτομα που βρίσκονται σε πολύ μεγάλο κίνδυνο να παρουσιάσουν διαβήτη, (πχ σάκχαρο νηστείας μεταξύ 110 και 126 mg% , BMI ≥35 kg/m2 , γυναίκες με ιστορικό ΣΔ κύησης) μαζί με την αλλαγή του τρόπου ζωής μπορεί να χορηγηθεί και ένα αντιδιαβητικό σκεύασμα, η μετφορμίνη.
Συμπερασματικά, πρόληψη του Σακχαρώδη Διαβήτη μπορεί να γίνει με την μεταβολή του τρόπου ζωής που συνίσταται σε :
- αύξηση της φυσικής δραστηριότητας,
- υγιεινό τρόπο διατροφής και
- έλεγχο του σωματικού βάρους.
