Με αφορμή την Εβδομάδα Ευαισθητοποίησης για τον Εγκέφαλο ας δούμε ορισμένα ενδιαφέροντα στοιχεία.
-Η Εβδομάδα Ευαισθητοποίησης για τον Εγκέφαλο (Brain Awareness Week) είναι μια παγκόσμια εκστρατεία με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με την πρόοδο και τα οφέλη της έρευνας για τον εγκέφαλο. Η παγκόσμια αυτή πρωτοβουλία υποστηρίζεται από Πανεπιστήμια, Σχολές Νευροεπιστημών, Εκδόσεις Νευροεπιστημών, Εθνικές Εταιρείες Νευροεπιστημών, καθώς και πολλές οργανώσεις που ασχολούνται με τις Νευροεπιστήμες. Για το 2023 η Εβδομάδα Ευαισθητοποίησης για τον Εγκέφαλο θα πραγματοποιηθεί στις 13-19 Μαρτίου.
-Ο εγκέφαλος είναι ένα σύνθετο και πολύπλοκο όργανο. Η ανατομία, η φυσιολογία και η λειτουργία του αποτελούν διαχρονικά πεδίο προκλήσεων για τους Νευροεπιστήμονες.
-Ο εγκέφαλος λειτουργεί μέσω της διαβίβασης των πληροφοριών μεταξύ των νευρώνων ή άλλων κυττάρων-δεκτών μέσω ηλεκτροχημικών ερεθισμάτων. Αυτή η μετάδοση των πληροφοριών μέσω των νευρώνων γίνεται σε χιλιοστά του δευτερολέπτου.
-Η χωρητικότητα αποθήκευσης του εγκεφάλου μπορεί να θεωρηθεί σχεδόν απεριόριστη. Οι έρευνες έχουν δείξει ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από περίπου 86 δισεκατομμύρια νευρώνες, αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν περισσότεροι νευρώνες στον εγκέφαλό μας από όσα αστέρια στον γαλαξία μας. Κάθε νευρώνας σχηματίζει συνδέσεις με άλλους νευρώνες, οι οποίοι θα μπορούσαν να προσθέσουν έως και 1.000 τρισεκατομμύρια συνδέσεις.
-Σύμφωνα με τους ειδικούς, εάν συνδέαμε σε μια ευθεία όλους τους νευράξονες και τους δενδρίτες των νευρώνων του ανθρώπινου εγκεφάλου θα ήταν περίπου 850.000 χιλιόμετρα! Δηλαδή μια απόσταση πήγαινε-έλα από τη Γη στη Σελήνη ή περίπου 21 φορές η περίμετρος της Γης!
-Οι πληροφορίες στον εγκέφαλο ταξιδεύουν με την εντυπωσιακή ταχύτητα έως και 431,3 χιλιόμετρα την ώρα ή 120 μέτρα το δευτερόλεπτο! Η ποιότητα της ταχύτητας αυτής προστατεύεται από μια ουσία που περιβάλλεται γύρω από τους νευράξονες, τη μευλίνη.
-Ο εγκέφαλος αποτελεί το σπουδαιότερο και μεγαλύτερο τμήμα του κεντρικού νευρικού συστήματος.
– Μια εγκεφαλική βλάβη ακόμη και σε μια μικρή περιοχή του εγκεφάλου μπορεί να έχει καταλυτικές συνέπειες τόσο στη γνωστική λειτουργία όσο και στην γενικότερη λειτουργία του εγκεφάλου.
-Ο ανθρώπινος εγκέφαλος εκτιμάται ότι έχει βάρος περίπου 1,3 κιλά.
-Από το 1945 οι επιστήμονες γνωρίζουν ότι ο εγκέφαλος είναι περίπου 73% νερό.
-Ο εγκέφαλος αντιπροσωπεύει περίπου το 2% του βάρους ενός ατόμου αλλά χρησιμοποιεί το 20% του οξυγόνου και των θερμίδων του.
-Το 60% του ανθρώπινου εγκεφάλου αποτελείται από λίπος. Αυτά τα λιπαρά οξέα είναι ζωτικής σημασίας για την απόδοση του εγκεφάλου μας.
-Ο εγκέφαλός δεν έχει διαμορφωθεί πλήρως μέχρι τη 3η δεκαετία της ζωής (περίπου 25 ετών).
-Οι άνδρες τείνουν να έχουν μεγαλύτερο εγκέφαλο, ωστόσο το μέγεθος δεν σημαίνει πάντα μεγαλύτερη ευφυΐα.
-Σύμφωνα με έρευνες, είναι μύθος ότι χρησιμοποιούμε μόνο το 10% του εγκεφάλου μας. Στην πραγματικότητα τον χρησιμοποιούμε όλο, ακόμα και όταν κοιμόμαστε. Αν χρησιμοποιούσαμε μόνο το 10%, οι εγκεφαλικές βλάβες θα ήταν σπάνιες.
-Κάθε νευρώνας διεγείρεται μέσω ηλεκτρικής ώσης και έτσι ο ανθρώπινος εγκέφαλος συνολικά μπορεί να παράγει περίπου ισχύ 24 Watt (αρκετή για να τροφοδοτήσει μια λάμπα!).
-Ο εγκέφαλος έχει νευροπλαστικότητα! Δηλαδή το νευρικό σύστημα έχει την ικανότητα να αλλάζει ως απόκριση στις εμπειρίες ή στα περιβαλλοντικά ερεθίσματα. Αν δεν υπήρχε η νευροπλαστικότητα δεν θα υπήρχαν άνθρωποι με ταλέντα, εμπειρία και εξειδίκευση και κανείς δεν θα μπορούσε να ανακάμψει (στο βαθμό του δυνατού) μετά από μια εγκεφαλική βλάβη.
– Ο εγκέφαλος χωρίζεται σε δύο ημισφαίρια, το δεξιό και το αριστερό ημισφαίριο. Μέσα σε κάθε ημισφαίριο, συγκεκριμένες περιοχές διαχειρίζονται συγκεκριμένες λειτουργίες. Το αριστερό ημισφαίριο ελέγχει την ομιλία, την κατανόηση, την αριθμητική και τη γραφή. Το δεξιό ημισφαίριο ελέγχει τη δημιουργικότητα, τις χωρικές ικανότητες, τις καλλιτεχνικές και τις μουσικές δεξιότητες.
-Το αριστερό ημισφαίριο κυριαρχεί στη χρήση των χεριών και της γλώσσας στο 92% περίπου των ανθρώπων. Ωστόσο κανείς δεν κυριαρχείται από την μία πλευρά του εγκεφάλου του και ούτε κάποια πλευρά λειτουργεί περισσότερο από την άλλη.
– Παύση της κυκλοφορίας του αίματος στον εγκέφαλο για μέχρι και 5 λεπτά δεν προκαλεί εγκεφαλική βλάβη. Αντίθετα, παύση της κυκλοφορίας του αίματος στον εγκέφαλο για 8 λεπτά ή περισσότερο προκαλεί μόνιμες παθολογοανατομικές αλλοιώσεις.
– Πάνω από 700 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από κάποιου είδους νόσο του εγκεφάλου.
-Επιδημιολογικά στοιχεία αναφέρουν πως περίπου 7-8 στους 100.000 ανθρώπους του γενικού πληθυσμού θα παρουσιάσουν κάποιο εγκεφαλικό όγκο, ωστόσο οι κακοήθεις βλάβες αγγίζουν περίπου το 2-3%.
-Η κατάθλιψη και το χρόνιο άγχος έχουν καταστροφικές συνέπειες για τον εγκέφαλο καθώς έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζουν τη μνήμη και τη δημιουργία νέων εγκεφαλικών συνάψεων και ο εγκέφαλος παρουσιάζει συμπτώματα πρόωρης γήρανσης.
-Αν και ορισμένες γνωστικές λειτουργίες μειώνονται με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο πολλές από τις νοητικές μας δεξιότητες βελτιώνονται επειδή μεγαλώνουμε. Όπως έχουν δείξει έρευνες, δεξιότητες όπως το λεξιλόγιο, η κατανόηση, η επίλυση συγκρούσεων και η συναισθηματική ρύθμιση είναι κάποιοι από τους τομείς στους οποίους οι «γηραιότεροι» εγκέφαλοι μπορούν να είναι αποδοτικότεροι συγκριτικά με τους «νεότερους» εγκεφάλους.
