Η επιληψία είναι μια χρόνια νευρολογική νόσος που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες και υποτροπιάζουσες επιληπτικές κρίσεις που προκαλούνται από διαταραχές στην ηλεκτρική δραστηριότητα σε κάποια περιοχή του εγκεφάλου. Ένα επεισόδιο επιληπτικής κρίσης δεν είναι αρκετό για να μπορέσει ένας νευρολόγος να δώσει διάγνωση επιληψίας. Μόνο η εκδήλωση δύο ή περισσοτέρων κρίσεων, που δεν οφείλονται σε κάποια γνωστή ιατρική πάθηση, μπορεί να οδηγήσει με μεγαλύτερη ασφάλεια στη διάγνωση της επιληψίας.
Η επιληψία είναι η 4η πιο συχνή νευρολογική πάθηση και επηρεάζει περισσότερους από 65 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Η επιληψία μπορεί να ξεκινήσει σε οποιαδήποτε ηλικία. Ωστόσο εμφανίζεται πιο συχνά στα μικρά παιδιά και στους ηλικιωμένους.
Τύποι επιληψίας και επιληπτικών κρίσεων
Δεν υπάρχει ένας μόνο τύπος επιληψίας , αλλά πολλαπλές μορφές επιληψίας , που χαρακτηρίζονται από διάφορα κριτήρια με βάση την αιτία τους, τη θέση τους στον εγκέφαλο, την ηλικία κατά την έναρξη της νόσου και την εξέλιξή τους.
Με βάση την αιτία, η επιληψία ταξινομείται σε τρεις βασικές μορφές, την Ιδιοπαθή, την Δευτεροπαθή και την Κρυπτογενή:
- Ιδιοπαθής χαρακτηρίζεται η επιληψία που δεν έχει γνωστή αιτία, μπορεί να υπάρχει όμως γενετική προδιάθεση.
- Δευτεροπαθής επιληψία είναι αυτή που προκαλείται από γνωστή ιατρική αιτία, όπως κρανιοεγκεφαλική κάκωση, νεοπλασίες του εγκεφάλου, εγκεφαλικά επεισόδια, μεταβολικές διαταραχές και εκφυλιστικές παθήσεις (π.χ. νόσος Alzheimer).
- Κρυπτογενής θεωρείται η επιληψία για την οποία εκτιμάται ότι υπάρχει μεν συγκεκριμένη αιτία, η οποία όμως δεν μπορεί να καθοριστεί με τις διαθέσιμες δυνατότητες διάγνωσης.
Οι επιληπτικές κρίσεις μπορεί να είναι εστιακές, να ξεκινούν δηλαδή από μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου, με ή χωρίς επέκταση σε άλλες περιοχές, ή γενικευμένες, όταν επηρεάζεται ολόκληρος ο εγκέφαλος.
Αίτια
Τα αίτια της επιληψίας δεν είναι πάντα αναγνωρίσιμα και μπορούν να αποδοθούν σε διάφορους παράγοντες όπως:
- Μωρά που γεννιούνται πρόωρα ή που παρουσιάζουν επιληπτικές κρίσεις τον πρώτο μήνα της ζωής τους ή που γεννιούνται με εγκεφαλικές διαταραχές
- Αιμορραγία στον εγκέφαλο
- Σοβαρή εγκεφαλική βλάβη ή έλλειψη οξυγόνου στον εγκέφαλο
- Όγκοι εγκεφάλου
- Λοιμώξεις του εγκεφάλου ( π.χ. απόστημα, μηνιγγίτιδα ή εγκεφαλίτιδα)
- Εγκεφαλικό επεισόδιο
- Εγκεφαλική παράλυση
- Νοητικές και αναπτυξιακές αναπηρίες
- Επιληπτικές κρίσεις που εκδηλώνονται μετά από έναν τραυματισμό στο κεφάλι
- Οικογενειακό ιστορικό επιληψίας ή επιληπτικών κρίσεων
- Υψηλός πυρετός κατά την παιδική ηλικία
- Νόσος Alzheimer
- Διαταραχές στο φάσμα του αυτισμού
- Χρήση ναρκωτικών όπως η κοκαΐνη
- Ορισμένα φάρμακα όπως τα αποσυμφορητικά αγγειοσυσταλτικά, η τραμαδόλη, η βουπροπιόνη καθώς και ορισμένα αντιεπιληπτικά φάρμακα μπορεί να αυξήσουν τη συχνότητα των επιληπτικών κρίσεων ή να τροποποιήσουν τα χαρακτηριστικά τους
Υπάρχουν επίσης κάποιοι παράγοντες που φαίνεται ότι αυξάνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης μιας επιληπτικής κρίση όπως είναι η έλλειψη ύπνου, το έντονο άγχος, η κόπωση, η έντονη σωματική άσκηση, η ζέστη, ο υψηλός πυρετός, οι έντονοι θόρυβοι, τα έντονα φώτα που αναβοσβήνουν (φωτοευαίσθητη επιληψία), οι ορμονικές μεταβολές, η μη ισορροπημένη διατροφή, η χρήση ναρκωτικών, η κατανάλωση αλκοόλ και η παράλειψη δόσεων της θεραπείας).
Συμπτώματα
Ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου που έχει πληγεί, η επιληπτική κρίση μπορεί να εκδηλωθεί με:
- Σπασμούς και ανεξέλεγκτες κινήσεις χεριών και ποδιών
- Ανοιγοκλείσιμο ματιών ή συσπάσεις στα μάτια που φαίνονται σαν να γυρίζουν
- Μούδιασμα σε όλο το σώμα σαν να το χτυπάει ρεύμα
- Οπτικές, ακουστικές και οσφρητικές διαταραχές
- Προσωρινή σύγχυση
- Δυσκολία ομιλίας
- Καθήλωση βλέμματος στο κενό
- Εμφάνιση σάλιου στην άκρη των χειλιών
- Ακράτεια ούρων ή κοπράνων
- Απώλεια συνείδησης που οδηγεί σε πτώση
- Σύντομη διακοπή αναπνοής
Η επιληψία μπορεί να συμβεί και στον ύπνο, κατά την φάση REM, σαν κινητική διαταραχή που έχει εστία στον μετωπιαίο λοβό.
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική περιγραφή των κρίσεων, στο ιατρικό ιστορικό, στις αιματολογικές εξετάσεις, και στο ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ) που καταγράφει την ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου. Εάν τα αποτελέσματα των αρχικών εξετάσεων τείνουν υπέρ της διάγνωσης της επιληψίας είναι απαραίτητη η αξονική και μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου. Η διάγνωση των επιληπτικών κρίσεων και του τύπου της επιληψίας μοιάζει με τα κομμάτια ενός παζλ που πρέπει να ενώσει ο γιατρός συλλέγοντας πληροφορίες και στοιχεία από πολλές και διαφορετικές πηγές.
Θεραπεία
Η θεραπευτική αντιμετώπιση των επιληπτικών κρίσεων εξαρτάται από την φύση και τον τύπο της επιληψίας. Ο σκοπός των φαρμακευτικών θεραπειών είναι να σταματήσουν τις κρίσεις ή στα πιο δύσκολα περιστατικά, να μειώσουν την συχνότητα και την έντασή τους.
Η επιληψία είναι ένα νόσημα που συνδέεται με σημαντική νοσηρότητα και έκπτωση της ποιότητας ζωής των ατόμων που πάσχουν. Μέχρι σήμερα οι φαρμακευτικές θεραπείες μπορούν να ελέγξουν τις κρίσεις των ασθενών σε ποσοστό που αγγίζει το 80 %, ενώ οι υπόλοιποι ασθενείς βιώνουν μια μεγάλη ελάττωση της συχνότητας των κρίσεων. Η κανναβιδιόλη (CBD) ανήκει στις νεότερες θεραπείες και μπορεί να βοηθήσει αποτελεσματικά μεγάλο ποσοστό ασθενών.
Τα φάρμακα επιλέγονται με βάση διάφορους παράγοντες όπως:
- Το είδος της επιληπτικής κρίσης και το είδος της επιληψίας
- Οι πιθανές παρενέργειές τους
- Εάν το άτομο πάσχει από άλλες παθήσεις
- Η ηλικία και το φύλο του ατόμου
- Εάν ο ασθενής είναι γυναίκα και επιθυμεί να μείνει έγκυος
Στις περιπτώσεις που κανένα φάρμακο δεν μπορεί να ελέγξει τις επιληπτικές κρίσεις συνιστάται η χειρουργική παρέμβαση είτε για την αφαίρεση της περιοχής του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για τις κρίσεις είτε για την εμφύτευση ηλεκτροδίων διέγερσης. Άλλος τρόπος θεραπείας είναι οι ειδικές κετογονικές δίαιτες που σε κάποιες περιπτώσεις συμβάλλουν στην μείωση των επιληπτικών κρίσεων.
Περίπου 7 στα 10 άτομα που έχουν διαγνωστεί με επιληψία μπορούν να απαλλαγούν από τις επιληπτικές κρίσεις μέσα σε λίγα χρόνια με την κατάλληλη θεραπεία. Σύμφωνα με τους ειδικούς, εάν ένα άτομο δεν έχει εκδηλώσει επιληπτικές κρίσεις για τουλάχιστον 10 χρόνια, από τα οποία τα τελευταία 5 ήταν χωρίς αντιεπιληπτικά φάρμακα, τότε η επιληψία του μπορεί να θεωρηθεί ότι έχει θεραπευτεί οριστικά. Αυτό δεν σημαίνει ότι η επιληψία δεν μπορεί να επιστρέψει αλλά σημαίνει κυρίως ότι οι πιθανότητες επιστροφής της είναι εξαιρετικά μικρές και το άτομο θα μπορεί να θεωρεί τον εαυτό του απαλλαγμένο από επιληψία.
