Τι είναι και πως λειτουργεί;
Η Δρ. Ελένη Γαλάνη Παθολόγος – Ογκολόγος, Αν. Διευθύντρια Β΄ Ογκολογική κλινική νοσοκομείου Metropolitan, μιλά στο liveit.gr
Ελ. Γαλάνη: «Το σπουδαίο αυτό βήμα πρόληψης πρέπει να επεκταθεί και σε άλλες προληπτικές εξετάσεις»
Αν και όλος ο Οκτώβριος είναι αφιερωμένος στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των γυναικών και του περιβάλλοντός τους για τον καρκίνο του μαστού, το συχνότερο τύπο καρκίνου στις γυναίκες, η σημερινή (25η Οκτωβρίου) Παγκόσμια Ημέρα για τον Καρκίνο του Μαστού έρχεται με θετικά μηνύματα για τη δυνατότητα πρώιμης διάγνωσης της νόσου όταν βρίσκεται ακόμα σε αρχικό στάδιο και είναι ιάσιμη σε πολύ μεγάλο ποσοστό, αλλά και αφετέρου με εξατομικευμένες θεραπευτικές εξελίξεις για τη νόσο, που βελτιώνουν σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών και τέλος, για τη χώρα μας, με την ενεργοποίηση του σημαντικού Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης για τον καρκίνο του μαστού «Φώφη Γεννηματά».
Από τη Ρούλα Σκουρογιάννη
Οι αριθμοί για τον καρκίνο του μαστού
- Περίπου 1 στις 9 γυναίκες θα αναπτύξει καρκίνο του μαστού κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής της.
- Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, περισσότερες από 250.000 νέες διαγνώσεις καρκίνου του μαστού γίνονται κάθε χρόνο
- 90.000 γυναίκες πεθαίνουν από τη νόσο, σε ευρωπαϊκά κράτη
- Στην Ελλάδα, τα νέα περιστατικά ανέρχονται σε περίπου 7.700 ετησίως
- οι θάνατοι από καρκίνο του μαστού στη χώρα μας υπολογίζονται σε περίπου 1.600.
Αν ο καρκίνος διαγνωσθεί σε πρώιμο στάδιο, πριν επεκταθεί σε άλλα όργανα, το πενταετές ποσοστό επιβίωσης των γυναικών με καρκίνο του μαστού ξεπερνά το 95%. Παρόλες, όμως, τις προόδους στη διάγνωση και τη θεραπεία, ο καρκίνος του μαστού αποτελεί την κύρια αιτία θανάτων σχετιζόμενων με τον καρκίνο στις γυναίκες, και την υπ’ αριθμόν τρία αιτία θανάτου συνολικά στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η Ελλάδα είναι, δυστυχώς, από τις χώρες όπου η διάγνωση του καρκίνου του μαστού γίνεται, συνήθως, όταν η νόσος είναι σε αρκετά προχωρημένο στάδιο. Το αποτέλεσμα είναι ότι η νόσος ελέγχεται πιο δύσκολα και οι πιθανότητες να εξαπλωθεί ο καρκίνος στους γειτονικούς ιστούς και λεμφαδένες (τοπικά υποτροπιάζων καρκίνος) ή σε άλλα σημεία του σώματος (μεταστατικός καρκίνος) είναι πολύ περισσότερες. Τα όργανα στα οποία γίνεται συχνότερα μετάσταση είναι τα οστά (συνήθως το πρώτο σημείο μετάστασης), το ήπαρ, ο εγκέφαλος και οι πνεύμονες. Στην περίπτωση αυτή, ο ρεαλιστικός στόχος της θεραπείας είναι η ανακούφιση από τα συμπτώματα, η καθυστέρηση της εξέλιξης της νόσου και η παράταση της ζωής. Περίπου 50% των ασθενών στις οποίες δεν γίνεται έγκαιρη διάγνωση αναπτύσσουν μεταστατικό καρκίνο του μαστού και ο μέσος χρόνος επιβίωσής τους είναι 18 έως 30 μήνες.
Το Εθνικό Πρόγραμμα πρόληψης για τον καρκίνο του μαστού «Φώφη Γεννηματά»
Από το καλοκαίρι του 2022, η Πολιτεία, τιμώντας τη μνήμη της Φώφης Γεννηματά, έχει ενεργοποιήσει ένα ειδικό πρόγραμμα για την πρόληψη του καρκίνου, που φέρει το όνομά της. Για πρώτη φορά, το Εθνικό Σύστημα Υγείας δεν περιμένει να πάει ο πολίτης στον γιατρό επειδή παρουσίασε κάποιο σύμπτωμα, αλλά προσεγγίζει εκείνο τον πολίτη για να του υπενθυμίσει να φροντίσει τον εαυτό του, διαμορφώνοντας παράλληλα το κατάλληλο πλαίσιο, ώστε να μπορεί να το κάνει χωρίς ταλαιπωρία και κόστος.
Στο Εθνικό Πρόγραμμα πρόληψης για τον καρκίνο του μαστού «Φώφη Γεννηματά», είναι δικαιούχοι 1,3 εκατ γυναίκες στη χώρα μας από 50-69 ετών, με προϋπόθεση να διαθέτουν ΑΜΚΑ και ενεργοποιημένη την άυλη συνταγογράφηση.
Για το πρόγραμμα αλλά και για τις εξελίξεις στη θεραπεία του καρκίνου του μαστού, μιλά στο DailyPharmaNews, η Δρ. Ελένη Γαλάνη Παθολόγος – Ογκολόγος, Αν. Διευθύντρια Β΄ Ογκολογική κλινική νοσοκομείου Metropolitan.
- Το πρόγραμμα «Φώφη Γεννηματά» πρέπει να αγκαλιάσει όλες τις γυναίκες και κυρίως εκείνες που δεν έχουν κουλτούρα πρόληψης
«Το πρόγραμμα είναι απόλυτα θετικό! Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, γίνεται μία κίνηση που την οφείλει το κράτος: να ενημερώνει τον πολίτη για προληπτικές εξετάσεις και να του προσφέρει δωρεάν την εξέταση. Είναι ένα τεράστιο βήμα και η αρχή μιας άλλης στρατηγικής στον τομέα της πρόληψης.
Το πρόγραμμα αφορά γυναίκες που έχουν ενεργοποιημένη την αυλή συνταγογράφηση. Συνήθως, όπως μας δείχνει η εμπειρία μας, την άυλη συνταγογράφηση έχουν ενεργοποιήσει άτομα που έχουν ήδη αντιμετωπίσει θέματα υγείας. Θα θέλαμε -ειδικά στην Ελλάδα που δεν υπάρχει κουλτούρα πρόληψης- το μήνυμα να φτάσει σε όλες τις γυναίκες, και σε εκείνες οι οποίες επειδή δεν τους έχει χτυπήσει την πόρτα κάποιο πρόβλημα υγείας δεν έχουν ασχοληθεί αλλά και στις γυναίκες που βρίσκονται στην περιφέρεια, λίγο πιο μακριά από κέντρα υγείας και γενικά δομές υγείας και στις γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, που δεν έχουν εξοικειωθεί με την ψηφιακή τεχνολογία».
- Ποια συμπτώματα πρέπει να υποψιάζουν τις γυναίκες ώστε να πάνε εγκαίρως στον ειδικό γιατρό; Πρέπει πρώτα να επισκεφτούν το γυναικολόγο τους ή να πάνε στο μαστολόγο ή στον ογκολόγο;
«Τα συμπτώματα που μπορούν να μας κινητοποιήσουν εγκαίρως, αφορούν το ίδιο τον μαστό. Αν στο στήθος μας διαπιστώσουμε κάτι διαφορετικό, αν ψηλαφήσουμε κάτι, όπως ένα οζίδιο, μία σκληρία, αν δούμε μία ερυθρότητα (κοκκινίλα), καλό είναι να απευθυνθούμε αμέσως στον ειδικό».
- Πώς βοηθά η μαστογραφία στην πρώιμη διάγνωση;
«Η μαστογραφία, αποδεδειγμένα, μειώνει την πιθανότητα να πεθάνει μία γυναίκα από τον καρκίνο του μαστού. Σήμερα, γνωρίζουμε ότι μία στις οκτώ γυναίκες θα συναντηθεί κάποια στιγμή στη ζωής της με τον καρκίνο. Σύμφωνα με τα ποσοστά, η πιθανότητα αυτή είναι 13% για κάθε γυναίκα. Όπως λέμε είναι η γρίπη των γυναικών. Για αυτό θέλουμε να ευαισθητοποιήσουμε τις γυναίκες για την αναγκαιότητα της μαστογραφίας, που μας δίνει τη δυνατότητα να εντοπίσουμε το πρόβλημα στην αρχή του, όταν κατά κανόνα είναι θεραπεύσιμος, είναι ιάσιμος».
- Τι θα λέγαμε στις γυναίκες εκτός της ηλικιακής ομάδας 50 έως 69 ετών;
«Το πρόγραμμα αφορά γυναίκες ηλικίας 50 έως 69 ετών, που είναι το όριο που ορίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και γενικότερα Ευρωπαϊκή Ένωση. Ωστόσο, οι επιστημονικοί φορείς, διεθνώς συστήνουν η πρώτη μαστογραφία να γίνεται στην ηλικία των 40 ετών και από κει και πέρα να επαναλαμβάνεται ετησίως ή ανάλογα με τη σύσταση του Ιατρού.
Επίσης, είναι αλήθεια είναι ότι το προσδόκιμο ηλικίας είναι πλέον πολύ πάνω από τα 80 έτη. Με αυτό το δεδομένο, θα πρέπει ο μαστογραφικός έλεγχος να συνεχίζεται και πέρα από την ηλικία των 69 ετών γιατί με την πάροδο της ηλικίας αυξάνονται οι πιθανότητες εκδήλωσης καρκίνου του μαστού».
- Στο πρόγραμμα Φώφη Γεννηματά μπορούν να ενταχθούν και άλλες προληπτικές γυναικολογικές εξετάσεις;
«Θα ήταν ιδανικό η αρχή που έγινε με το πρόγραμμα Φώφη Γεννηματά να επεκταθεί και για άλλες προληπτικές γυναικολογικές εξετάσεις, όπως είναι το τεστ Παπανικολάου και το hpv DNA test. Αλλά να συνεχιστεί η στρατηγική πρόληψης από την Πολιτεία και με ανάλογα προγράμματα για την πρόληψη άλλων μορφών κακοήθειας, που αφορούν το γενικό πληθυσμό, όπως για την κολονοσκόπηση, και για άλλους καρκίνους, που ελέγχονται με τακτικές εξετάσεις. Είναι σημαντικό να παίρνει ο πολίτης ενημέρωση από το κράτος για τις προληπτικές εξετάσεις».
- Οι εξελίξεις στον τομέα της αντιμετώπισης του καρκίνου του μαστού – Είναι διαθέσιμες στην Ελλάδα;
«Οι εξελίξεις στην ογκολογία, σήμερα, είναι καταιγιστικές. Ειδικά στην Ελλάδα, έχουμε όλα τα καινούργια όπλα στα χέρια μας, έχουμε τα νέα φάρμακα, τις καινούριες δυνατότητες τις οποίες -παρά τις δυσκολίες της πανδημίας του κορονοϊού- υπάρχουν όλες διαθέσιμες στη χώρα μας. Τα καινούργια φάρμακα είναι έξυπνα. Έχουμε καταφέρει, σήμερα, να βλέπουμε (με τις κατάλληλες εξετάσεις) ποιο γονίδιο έχει ‘χαλάσει’ και να το στοχεύουμε. Έχουμε, δηλαδή, εξατομικευμένες, στοχευμένες θεραπείες. Έχουμε ανοσοθεραπείες. Έχουμε σύζευξη φαρμάκου με στοχευμένο φάρμακο. Πρέπει, τέλος, να τονίσουμε ότι τα νέα φάρμακα είναι και φιλικά προς την ασθενή. Δίνουν τη δυνατότητα στην ασθενή μας να έχει ποιότητα ζωής. Να έχει –όπως την αποκαλούμε– ‘ποιοτική επιβίωση’».
- Εξελίξεις σε επίπεδο χειρουργικής αντιμετώπισης;
«Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι κάποιοι τύποι καρκίνου δεν αντιμετωπίζονται εξ αρχής με χειρουργείο. Έχει πλέον διαπιστωθεί ότι ορισμένοι τύποι καρκίνου του μαστού πρέπει πρώτα να λάβουν χημειοθεραπεία και μετά να γίνει το χειρουργείο. Όπως οι HER-2 θετικοί καρκίνοι του μαστού και οι τριπλά αρνητικοί, οι οποίοι κατά κανόνα πρέπει να λάβουν προεγχειρητική χημειοθεραπεία και μετά να χειρουργηθούν. ακόμα και εγχειρήσιμος όμως να είναι ένας όγκος, με τον τρόπο παίρνουμε πολλές πληροφορίες για τη βιολογία του όγκου και ανάλογα με το πώς είναι μετά τη χημειοθεραπεία ο όγκος, αποφασίζουμε και το είδος της θεραπείας που θα χορηγηθεί στη συνέχεια».
